Λιγνίτης και βιομηχανία πήγαν, πάνε και πρέπει να συνεχίσουν να πάνε χέρι-χέρι: πόσο δύσκολο είναι να το καταλάβει κανείς;

Πριν λίγες μέρες εμφανίστηκε στο διαδίκτυο μια παρουσίαση μελέτης της ΔΕΗ για διερεύνηση του κόστους των ορυχείων. Επειδή ακριβώς πρόκειται για παρουσίαση, κι όχι για τη μελέτη αυτή καθ' εαυτή, υπάρχουν ερωτήματα για τα οποία δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε απαντήσεις. Η παρουσίαση καταλήγει, φυσιολογικά, ότι ...
όλα βαίνουν καλώς: ποια διοίκηση εταιρείας, οπουδήποτε στον κόσμο, θα πει δημόσια ότι το μάνατζμεντ δεν λειτουργεί σωστά; Αυτά είναι παντού και πάντα εσωτερικές υποθέσεις.  
Για ποιο λόγο σκάβουμε το λιγνίτη και δεν τον αφήνουμε ήσυχο να κοιμάται στα έγκατα της γης; Μα, φυσικά, επειδή μπορούμε να τον κάψουμε σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και να πάρουμε φθηνό ηλεκτρισμό. Το ίδιο κάνουν παντού στον κόσμο. Αυτό λοιπόν που τελικά μας ενδιαφέρει όλους ως καταναλωτές δεν είναι τόσο η τιμή του λιγνίτη στο λιγνιτωρυχείο, που σχολιάζεται στην παρουσίαση, είναι η τιμή της κιλοβατώρας. Για να έχεις χαμηλό κόστος κιλοβατώρας προφανώς είναι προαπαιτούμενο να έχεις χαμηλό κόστος ορυχείου, αλλά μετράει και η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Γι' αυτό, σε όλο τον κόσμο, το διεθνές εμπόριο του κάρβουνου γίνεται με τον λεγόμενο "ιδανικό" τόνο 6000 θερμίδων: αν το κάρβουνο έχει λιγότερες από 6000 θερμίδες παίρνει μικρότερη τιμή κι αν έχει περισσότερες από 6000 θερμίδες παίρνει καλύτερη τιμή (π.χ. στο νέο δείκτη PLATTS CIF Turkey 6000 Kcal/Kg NAR, για τον οποίο γράψαμε πρόσφατα, συμμετέχουν λιθάνθρακες ποιότητας 5850-6300Kcal/Kg σε φυσική κατάσταση-NAR, τέφρα 6-15%, υγρασία 10-15%, πτητικά 20-35% και θείο 0,5-1%).

Η βασική φιλοσοφία είναι εξαιρετικά απλή: αν έχεις ένα σκαπτικό μέσο που σου κοστίζει ένα ευρώ ο τόννος και σκάβεις ένα υλικό με 1500 θερμίδες θα σου κοστίζουν ένα ευρώ οι 1500 θερμίδες. Αν με το ίδιο σκαπτικό σκάβεις ένα υλικό με 6000 θερμίδες, το κόστος σου δεν αλλάζει, είναι πάλι ένα ευρώ ο τόνος, αλλά ανά θερμίδα γίνεται 4 φορές μικρότερο. Απλή και τετράγωνη λογική, οπότε το ερώτημα είναι: τι γίνεται με τις θερμίδες; Για το λόγο αυτό θα σταθούμε στο πρόσφατο άρθρο του μέλους του ΔΣ της ΕΒΙΚΕΝ κ. Κοντολέοντα, όπου εντοπίσαμε μια παρατήρηση εξαιρετικής σημασίας: 

"Από την εξέταση των οικονομικών αποτελεσμάτων της ΔΕΗ διαπιστώνεται ότι μετά την απομάκρυνση του προσωπικού των ορυχείων και την ανάληψη της δραστηριότητας σε μεγάλο βαθμό από εργολάβους το κόστος προς τρίτους αυξήθηκε τόσο πολύ που αναιρεί σε ποσοστό 80% την μείωση του κόστους μισθοδοσίας και τελικά οδηγεί σε αύξηση του κόστoυς των ορυχείων ανά MWH λόγω της συνεχώς μειούμενης παραγωγής από λιγνιτικούς σταθμούς". 

Πώς τον σκάβουμε το λιγνίτη; Τον σκάβουμε είτε σε επιφανειακά είτε σε υπόγεια λιγνιτωρυχεία. Στην Ελλάδα είχαμε πριν από πολλά χρόνια δεκάδες υπόγεια λιγνιτωρυχεία, διάσπαρτα σε όλες τις περιοχές της χώρας, από την Αλεξανδρούπολη, τις Σέρρες και τη Φλώρινα, μέχρι την Καλογρέζα, το Περιστέρι, το Αλιβέρι, την Κύμη, την Κορώνη. Απ' τη δεκαετία του 1950 αναπτύχθηκαν και στην Ελλάδα τα μεγάλα επιφανειακά λιγνιτωρυχεία, τα οποία εξασφάλισαν πολύ χαμηλότερο κοστολόγιο και πολύ καλύτερες συνθήκες ασφαλείας στους εργαζόμενους. Υπόγεια λιγνιτωρυχεία δεν υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα, αλλά μπορεί να υπάρξουν πάλι στο μέλλον, για την εκμετάλλευση πιο βαθιών κοιτασμάτων. 
Σε όλο τον κόσμο, στα επιφανειακά λιγνιτωρυχεία υπάρχουν δυο βασικοί τρόποι εκμετάλλευσης: ο "γερμανικός", (με τεράστια ηλεκτροκίνητα μηχανήματα συνεχούς λειτουργίας, τους καδοφόρους εκσκαφείς, που μπορείτε να δείτε σε πολλά βίντεο στο youtube, και τις μεταφορικές ταινίες), κατάλληλος για κοιτάσματα με εναλλασσόμενα στρώματα λιγνίτη και χωμάτων, κι ο αμερικάνικος, (με ασυνεχή λειτουργία, με μηχανήματα εκσκαφής ποικίλου μεγέθους και μεταφορικά φορτηγά), κατάλληλος για κοιτάσματα με συμπαγή στρώματα κάρβουνου, χωρίς εναλλαγές με χώματα. Τα ελληνικά κοιτάσματα έχουν χαρακτηριστικά που ταίριαζαν πολύ καλύτερα στο "γερμανικό" κι όχι στον "αμερικάνικο" τρόπο, οπότε χρησιμοποιήθηκαν απ' την αρχή τα τεράστια γερμανικά μηχανήματα. Όπως γίνεται και στην Πολωνία, την Τσεχία, τη Σερβία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Ταϊλάνδη, παντού όπου υπάρχουν παρόμοια κοιτάσματα με εναλλασσόμενα στρώματα. Ο τύπος του κοιτάσματος είναι αυτός που επιβάλλει τον ένα ή τον άλλο τρόπο εκμετάλλευσης.

Τι λέει λοιπόν στο άρθρο ο κ. Κοντολέων; Πολύ απλά, λέει ότι τα λιγνιτωρυχεία δεν έχουν πια προσωπικό, οι δουλειές γίνονται όλο και περισσότερο με εργολάβους, κι αυτό αύξησε τις πληρωμές τόσο πολύ, που όχι μόνο εξανέμισε τις τεράστιες μειώσεις μισθών που έγιναν με τα μνημόνια στο προσωπικό της ΔΕΗ, αλλά ανέβασε και το κόστος της μεγαβατώρας. 

Κάτι αντίστοιχο είδαμε και στην Καθημερινή: "ενώ η παραγωγή λιγνίτη με εργολαβίες έχει αυξηθεί κατά 130 φορές από το 2001, η παραγωγή λιγνίτη με εξοπλισμό της ΔΕΗ έχει μειωθεί δραματικά στο μισό του 2001 το έτος 2013. Η εξέλιξη αυτή έχει σχέση με το πάγωμα των προσλήψεων και την αύξηση του εποχικού προσωπικού που είναι σήμερα στο Λιγνιτικό Κέντρο της Δ. Μακεδονίας". 
Με ποιο τρόπο σκάβουν οι εργολάβοι; Με τα μηχανήματα που βλέπετε στο βίντεο, που λέγονται "τσάπες". Είναι μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στον "αμερικάνικο" κι όχι στο "γερμανικό" τρόπο εκμετάλλευσης. Η "τσάπα" έχει κάποιες συγκεκριμένες δυνατότητες, σκάβει από πάνω προς τα κάτω και δεν έχει κανένα πρόβλημα να σκάψει τα χώματα αποδοτικά. 

Οι αναρτήσεις μας βρίσκονται και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Δείτε μας λοιπόν τώρα και στο Facebook και κάντε Like στη σελίδα μας! 
Αν όμως βάλετε την "τσάπα" στα ελληνικά κοιτάσματα, που έχουν σχεδόν οριζόντια στρώματα λιγνίτη εναλλασσόμενα με χώμα, μπορεί εύκολα να καταλήξει να ανακατεύει το λιγνίτη με το χώμα. Αντίθετα, ο καδοφόρος εκσκαφέας, το μηχάνημα που χρησιμοποιήθηκε απ' τη δεκαετία του 1950 με λαμπρά αποτελέσματα, σκάβει από κάτω προς τα πάνω, μπορεί να σκάβει τα στρώματα ξεχωριστά και γι' αυτό χρησιμοποιείται παντού στον κόσμο. 
Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να ξεχωρίσει ο χειριστής τσάπας το λιγνίτη απ' το χώμα, προσπάθεια που χρειάζεται χρόνο και εντατική προσοχή. Κι επειδή ο χρόνος είναι χρήμα και η προσοχή κουράζει, αν ο χειριστής δεν πληρώνεται με βάση τις θερμίδες του λιγνίτη που θα βγάλει, αλλά πληρώνεται με το κυβικό ή με τον τόννο, η προσπάθεια τελικά γίνεται; Αν η τσάπα βγάλει κυβικά, δύσκολα θα βγάλει και θερμίδες, αυτά τα δυο δεν πάνε μαζί. Το χώμα βέβαια δεν καίγεται και φυσιολογικά ο ΑΗΣ θα χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα λιγνίτη για να παράγει μια κιλοβατώρα. Κι όσο μεγαλύτερη ποσότητα καίει, τόσες περισσότερες εκπομπές CO2 θα κάνει και τόσα περισσότερα δικαιώματα εκπομπών πρέπει να πληρώσει. Ανεβαίνει το κόστος της κιλοβατώρας απ' τη μεγαλύτερη ποσότητα λιγνίτη, ανεβαίνει κι απ' τα δικαιώματα CO2.

Και λέει επίσης ο κ. Κοντολέων : "Επομένως είναι σαφές ότι η επανεκκίνηση της ελληνικής βιομηχανίας προϋποθέτει ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας και αυτό στον ηλεκτρισμό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την διατήρηση της λιγνιτικής παραγωγής τουλάχιστον στο επίπεδο της παραγωγής των 27.500GWH του 2010-2012".
Λιγνίτης και βιομηχανία στην Ελλάδα αναπτύχθηκαν μαζί τα τελευταία 60 χρόνια και μαζί πρέπει να συνεχίσουν να πορεύονται, αυτή την απλή αλήθεια λέει το άρθρο. Πόσο δύσκολο είναι να το καταλάβει κανείς; Στις σχολές του μάνατζμεντ το "μαζί" λέγεται "αμοιβαίο όφελος" ή "win-win", αλλά αυτό το καταλαβαίνουν και το εφαρμόζουν στην πράξη μόνο όσοι ξέρουν από διοίκηση, μόνο όσοι έχουν μάθει να σκέφτονται μ' αυτό τον τρόπο. 

Τουλάχιστον 27.500GWh λιγνιτική παραγωγή ζητάει η βιομηχανία, εντελώς συγκεκριμένο στόχο. Το 2013 είχαμε μόνο 23.231GWh, όπως βλέπουμε στο διπλανό σχήμα από το Ετήσιο Δελτίο του ΑΔΜΗΕ. Η μειωμένη συμμετοχή του λιγνίτη στο ενεργειακό μίγμα ήταν βέβαια η αιτία που τα τιμολόγια πήγαν στη στρατόσφαιρα. Χάρη στις πολιτικές των τελευταίων 15 ετών, με τη δήθεν απελευθέρωση της αγοράς, την προώθηση του φυσικού αερίου και την πράσινη παράνοια των ΑΠΕ, η λιγνιτική βιομηχανία έχει μπει σε καθεστώς παρακμής και το 2014 όχι 27500GWh δεν θα μπορέσει να βγάλει, αλλά, αν συνεχιστεί η μείωση με τον ίδιο ρυθμό, είναι ζήτημα αν θα παραμείνει και πάνω απ' τις 21000GWh. Μιλάμε για πολύ μεγάλο success story. Κι αν το συνδυάσετε με τα λιγοστά χιόνια που έπεσαν φέτος στα βουνά, που μάλλον δεν αρκούν για να γεμίσουν τους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών, τι μένει για να έχουμε ρεύμα; Το πανάκριβο και εισαγόμενο φυσικό αέριο! Άντε μετά να κάνεις ανταγωνιστική οικονομία και να έχεις ελπίδες να βγεις απ' την κρίση.

Αλλά τι άλλο να περιμένει κανείς, όταν κανείς δεν φαίνεται να έχει συγκινηθεί απ' τη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2013-2020 του ΑΔΜΗΕ, που είπε ξεκάθαρα ότι το 2020, όταν θα έχουν κλείσει οι λιγνιτικοί ΑΗΣ Αμυνταίου και ΑΗΣ Καρδιάς, θα έχουμε στο ενεργειακό μας ισοζύγιο πολλές χρυσοπληρωμένες ΑΠΕ, αλλά, το βράδυ, θα χρειαζόμαστε εισαγωγές ρεύματος! Η χώρα θα έχει πιάσει τους στόχους του 20-20-20, θα έχουμε βάλει ατελείωτο φυσικό αέριο, αιολικά και φωτοβολταϊκά, θα πληρώνουμε πανάκριβα, αλλά ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΔΕΝ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΡΕΥΜΑ! Το λέει ο ΑΔΜΗΕ! Τι λέει δηλαδή ουσιαστικά έμμεσα ο ΑΔΜΗΕ; Ξανασκεφτείτε πότε θα αποσύρετε τον ΑΗΣ Καρδιάς και με τι θα τον αντικαταστήσετε!

Απ' αυτό το ιστολόγιο το φωνάζουμε συνέχεια:

  μόνο ο λιγνίτης δίνει σταθερή, αξιόπιστη και φθηνή ενέργεια, στηρίζει την Ελληνική οικονομία, δίνει δουλειές στους Έλληνες.

Φτιάξτε γρήγορα και τη Μελίτη ΙΙ, για να έχουμε και φθηνό και αξιόπιστο ρεύμα. Και με τις 27500GWh, που ζητάει πλέον η ΕΒΙΚΕΝ, ανοίγει πια η συζήτηση και για άλλες μονάδες, για τις οποίες αυτό το ιστολόγιο σύντομα θα μιλήσει. Αλλά, δυστυχώς, το ΥΠΕΚΑ συνεχίζει να αγνοεί το λιγνίτη. Δεν φαίνεται να κατάλαβε τίποτα απ' αυτά που λέει η μελέτη του ΑΔΜΗΕ, θα καταλάβει τίποτα απ' αυτά που λέει η ΕΒΙΚΕΝ για να αλλάξει ρότα έστω και τώρα;