Τα μαθήματα απ' την Ισπανία, που δυστυχώς δεν τα έμαθε κανείς

Το Πουερτολιάνο είναι μια μικρή βιομηχανική πόλη της Ισπανίας, 52 χιλ. κατοίκων, στα νότια της Μαδρίτης, περίπου στα μισά της απόστασης απ' τη Γρανάδα, στην περιοχή Καστίλλης-Λα Μάντσα, όπου ο Δον Κιχώτης πολεμούσε με τους ανεμόμυλους. Στον 20ο αιώνα το όνομα της πόλης ήταν συνώνυμο με το κάρβουνο. Η σταδιακή εξάντληση των αποθεμάτων κάρβουνου έφερε ύφεση στην πόλη, μέχρι που ...

ο Δήμαρχος αποφάσισε να τη μετατρέψει σε πόλη της ηλιακής ενέργειας. Το σύνθημα "Sun Moves Us" (Μας κινεί ο ήλιος) έγινε κυρίαρχο και προσήλκυσε το ενδιαφέρον πολλών εταιρειών. Το 2007 η Ισπανία αποφάσισε να δώσει γενναία επιδότηση στην ηλιακή ενέργεια, προσφέροντας τιμή 58 λεπτά/κιλοβαττώρα, με αποτέλεσμα να συρρεύσουν στην περιοχή "επενδυτές" απ' όλο τον κόσμο. Οι αγρότες σταμάτησαν να καλλιεργούν κι άρχισαν να πουλούν τη γη τους σε πολυεθνικές εταιρείες, που έστηναν ηλιακά πάρκα. Σχεδόν τα μισά ηλιακά πάρκα που εγκαταστάθηκαν το 2008 παγκοσμίως ήταν στην Ισπανία. Το Πουερτολιάνο είδε ξαφνικά πολύ χρήμα, το 2008 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την τοπική οικονομία και η ανεργία, ενδημική στην Ισπανία απ' τα χρόνια του φρανκισμού, σχεδόν εξαφανίστηκε στην περιοχή. Εταιρείες κατασκευής φωτοβολταϊκών πάνελ και διάφοροι προμηθευτές υλικών και εξοπλισμού εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, θέλοντας να επωφεληθούν απ' τη βιομηχανική άνθηση. Εμφανίστηκαν ερευνητικά ινστιτούτα και πειραματικές εγκαταστάσεις, από νέες στο χώρο εταιρείες όπως οι Iberdrola, Solaria, Renovalia. Όμως η Ισπανία γρήγορα κατάλαβε ότι με την τιμή των 58 λεπτών ουσιαστικά πλήρωνε πολλά λεφτά για τα ίδια πράγματα που οπουδήποτε αλλού στον κόσμο τα πλήρωναν φθηνότερα: ανταγωνισμός και παγκοσμιοποίηση έφεραν την Ισπανία σε αδιέξοδο. Το Σεπτέμβριο του 2008 η Ισπανική κυβέρνηση αντιλήφθηκε ότι η αγορά είχε υπερθερμανθεί κι ότι θα έπρεπε να επιδοτεί την ηλιακή ενέργεια επ' αόριστο. Έριξε τότε τις επιδοτήσεις κι έβαλε φραγμό σε νέες εγκαταστάσεις. Το αποτέλεσμα; Εργοστάσια κατασκευής πάνελ έκλεισαν, χιλιάδες εργαζόμενοι έχασαν τις δουλειές τους, οι τράπεζες σταμάτησαν τις χρηματοδοτήσεις και οι εταιρείες εγκατέλειψαν τα νέα έργα. Και το Πουερτολιάνο ξαναγύρισε στην οικονομική δυσπραγία, ενώ ο Δήμαρχος αναρωτιόταν "Γιατί περιορίζουν την ηλιακή ενέργεια, αφού ο ήλιος είναι ανεξάντλητος;"

Αν και ο στόχος της Ισπανίας ήταν να εγκαταστήσει 400MW φωτοβολταϊκά μέχρι το 2010, πέτυχε αυτό το στόχο ήδη το 2007. Το 2008 έφτασε τα 2500MW και στις αρχές του 2010 η τιμή των 58 λεπτών είχε πέσει στα 39!

Ενώ λοιπόν αυτά έγιναν στην Ισπανία το 2008, ένα ολόκληρο χρόνο αργότερα στην Ελλάδα το Πασοκ κερδίζει τις εκλογές κι αρχίζει η εποχή του "Λεφτά Υπάρχουν" και της "Πράσινης Ανάπτυξης". Θα περίμενε κανείς οι άνθρωποι της "πράσινης ενέργειας" γύρω απ' τον Παπανδρέου να έχουν πληροφορηθεί τι είχε ήδη γίνει στην Ισπανία και να προσαρμόσουν ανάλογα την ελληνική πολιτική. Όμως Υπουργός ΠΕΚΑ γίνεται η Μπιρμπίλη και ξεκινάει το μεγάλο φαγοπότι των φωτοβολταϊκών, με την ταρίφα στα 55 λεπτά/κιλοβατώρα. Και τον Ιανουάριο 2011, ενώ η χώρα έχει ήδη χρεοκοπήσει κι έχει μπει στα Μνημόνια, ο Παπανδρέου επισκέπτεται την Κοζάνη και εξαγγέλει το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στον κόσμο, σε συνδυασμό με εργοστάσιο κατασκευής πάνελ.

Φυσικά ούτε το εργοστάσιο είδαμε ποτέ, ούτε και το πάρκο. Προλάβαμε όμως να δούμε τα αποτελέσματα της "πράσινης βλακείας" : οι "επενδυτές" έτρεξαν να στήσουν όπως-όπως φωτοβολταϊκά πάρκα, οι αγρότες πούλησαν ή νοίκιασαν χωράφια για τα πάρκα, ποτιστικά χωράφια και κτήματα υψηλής παραγωγικότητας μετατράπηκαν σε ηλιακά πάρκα επειδή έπρεπε να πάρουν κι οι αγρότες το μερτικό τους στο φαγοπότι, το 2013 έχουμε ήδη όσα Φ/Β είχε σχεδιάσει η Μπριρμπίλη για το 2020 και τώρα τρέχουμε και δεν φτάνουμε να βάλουμε "έκτακτες εισφορές" στους "επενδυτές", σταματήσαμε φυσικά να δεχόμαστε αιτήσεις για νέα έργα, έχουμε ένα τεράστιο έλλειμμα στο λογαριασμό αποζημίωσης των "παραγωγών" και ψάχνουμε για "new deal" για να συμμαζέψουμε τα ασυμάζευτα. Ό,τι έγινε στην Ισπανία δηλαδή, αφού κανένας δεν διδάχτηκε τίποτα.
If there is one thing to be learned from Spain’s odyssey, it’s that policy design matters: like Spanish explorers feared centuries ago, going too far can send one’s ship straight over a cliff.
Αν έμεινε κάτι να διδαχτούμε απ' την Οδύσσεια της Ισπανίας, είναι ότι ο πολιτικός σχεδιασμός έχει τη σημασία του: όπως φοβόντουσαν οι Ισπανοί θαλασσοπόροι πριν από αιώνες, το να πάει κανείς πολύ μακριά μπορεί να ρίξει το πλοίο στα βράχια.

Μετά από 20 χρόνια θα έχουμε μείνει με τα κουφάρια των πάνελ, αλλά και με κατεστραμμένα χωράφια, αφού το καλλιεργήσιμο έδαφος καλύφθηκε με αμμοχάλικα, 3Α, τσιμέντο για να στηθούν τα πάρκα. Καλλιεργήσιμο έδαφος που η φύση χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια για να δημιουργήσει με τις γεωλογικές διεργασίες και που προφανώς δεν ανήκει μόνο στη δική μας γενιά. Καλλιεργήσιμο έδαφος που το χρειαζόμαστε για να θρέψουμε τον πληθυσμό, λες και δεν είχαμε -ακριβώς δίπλα!- αρκετά "μπαϊρια" για να βάλουμε τα ηλιακά πάρκα. Κι όμως, αυτή η παράνοια ονομάστηκε "αειφορική" και "βιώσιμη", ενώ δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Σε όλη την ευρώπη οι ταρίφες έχουν μειωθεί και ο ρυθμός εγκατάστασης έχει πέσει δραματικά, πολλές γερμανικές εταιρείες κατασκευής πάνελ χρεοκόπησαν το 2012 επειδή τα Κινέζικα πάνελ είναι φθηνότερα. Εν τω μεταξύ οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν τον εξωφρενικό λογαριασμό του ΕΤΜΕΑΡ μέσα από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ, την ίδια στιγμή που τα εισοδήματα μειώνονται, 1.300.000 πολίτες έμειναν άνεργοι και 350.000 νοικοκυριά έχουν κομμένο ρεύμα. Κι ακόμα και σ' αυτές της συνθήκες της ανέχειας, η ΡΑΕ μας λέει ότι πρέπει "να πληρώνουμε και premium, για να καίμε "καθαρή ενέργεια"!

Και κανένας δεν πρόκειται ποτέ  να πει στους πολίτες ότι η Κινέζικη οικονομία στηρίζεται στη φθηνή ενέργεια που παράγει από κάρβουνο, τόσο δικό της όσο και εισαγόμενο! Κι από λιγνίτη φυσικά!

.