ΙΓΜΕ Κοζάνης και ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας δεν συμφωνούν με τη μελέτη του ΑΠΘ για το εξασθενές χρώμιο στην Κοζάνη.

Το Σάββατο είδαμε τα πρώτα στοιχεία απ' τη μελέτη του ΑΠΘ με τίτλο "Εκτίμηση της προέλευσης του Cr(VI) στο υπόγειο νερό ύδρευσης των Δημοτικών Διαμερισμάτων Ακρινής - Αγίου Δημητρίου - Ρυακίου του Δήμου Κοζάνης", που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη στην Κοζάνη. Μικρό απόσπασμα φαίνεται στο πιο πάνω βίντεο και, όπως πληροφορηθήκαμε, η παρουσίαση ήταν πολύ-πολύ συνοπτική, κάτι που δεν γίνεται κατανοητό. Ωστόσο είναι σίγουρα πολύ θετικό πως δόθηκε ολόκληρο το κείμενο της μελέτης στη δημοσιότητα, κάτι που έδωσε τη δυνατότητα να κάνουμε μια εντελώς διαφορετική ανάγνωση, απ' αυτή που φαίνεται πως είχε προαποφασίσει να κάνει η ΔΕΥΑ Κοζάνης, ως αναθέτουσα τη μελέτη.

Όπως είδαμε το Σάββατο, απ' τη μελέτη του ΑΠΘ προκύπτει πως το εξασθενές χρώμιο δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο της περιοχής της Κοζάνης, αλλά συνδέεται άμεσα με τα λεγόμενα "υπερβασικά" ή "οφιολιθικά" πετρώματα, που εμφανίζονται σε πολλές περιοχές της χώρας και συνδέονται με σημαντικά μεταλλεύματα, όπως οι χρωμίτες, το σιδηρονικέλιο, οι βωξίτες, οι λευκόλιθοι, κλπ. Υψηλές συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου, πάντα κατά τη μελέτη του ΑΠΘ (σελ. 88), έχουν βρεθεί πχ στο Λουτράκι Κορινθίας, το Στεφανοβίκειο Λάρισας, στην Τένεδο Χαλκιδικής, στη Λέσβο, στη Ρόδο, ενώ οι πιο υψηλές συγκεντρώσεις έχουν βρεθεί στις περιοχές Ασωπού Βοιωτίας, Ανθεμούντα Χαλκιδικής, Βεργίνας Ημαθίας, Θήβας και Εύβοιας.

Στην περιοχή της λιγνιτοφόρας λεκάνης Κοζάνης-Πτολεμαΐδας, αυτά τα υπερβασικά πετρώματα, που συνήθως έχουν πρασινωπό χρώμα, είναι ορατά παντού στην επιφάνεια του εδάφους, όπως φαίνεται στην πιο πάνω Εικόνα 4.2 της μελέτης ΑΠΘ, τόσο στις πλαγιές του Βερμίου κοντά στα τρία χωριά, στο βόρειο τμήμα της λεκάνης Σαριγκιόλ, αλλά και ολόγυρα στη λεκάνη, πχ στις περιοχές των χωριών Δρέπανο, Κοίλα, Μαυροδένδρι, Ερμακιά. Μάλιστα, στην περιοχή του Δρεπάνου, αναφέρεται από παλιά μελέτη του ΙΓΜΕ η εμφάνιση κοιτάσματος χρωμίτη. (βλ. Επεξηγηματικό τεύχος (1973) του Μεταλλογενετικού χάρτη Ελλάδας 1:1.000.000, εκδόσεως ΙΓΕΥ 1968).

Το σύστημα "σχιστοκερατολίθων-οφιολίθων" όπως αναφέρεται στη μελέτη και στο υπόμνημα του γεωλογικού χάρτη, είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο στο Βέρμιο και, όπως προκύπτει απ' τη σελ. 28 της μελέτης, συνεχίζεται κάτω απ' το σύστημα των "ασβεστολίθων", που φαίνονται στο χάρτη με ανοιχτοπράσινο χρώμα. Ο χάρτης αναφέρεται στη μελέτη ως "τροποποιημένος" και ...
στην πιο κάτω εικόνα βλέπουμε τον αρχικό γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ, (που τον βρήκαμε σαν εικόνα σε μεταπτυχιακή εργασία).

Πάντως η συνύπαρξη αυτών των δυο συστημάτων πετρωμάτων είναι που δίνει πολλές πηγές στο Βέρμιο: οι "ασβεστόλιθοι" είναι υδροπερατά πετρώματα και μαζεύουν νερό απ' τις βροχές και τα χιόνια, αλλά οι οφιόλιθοι είναι αδιαπέρατοι απ' το νερό και όταν βρεθούν στην επιφάνεια του εδάφους δίνουν τις πηγές, στην επαφή των δυο τύπων πετρωμάτων.

Στην περιοχή της Κοζάνης, εκτός απ' το χρώμιο που υπάρχει ως στοιχείο των υπερβασικών πετρωμάτων, φαίνεται πως υπάρχουν τουλάχιστον άλλες δυο "πηγές" απ' τις οποίες μπορεί, όχι πάντα, αλλά υπό τις κατάλληλες γεωχημικές συνθήκες, να προέλθει εξασθενές χρώμιο κι αυτές οι δυο πηγές είναι η τέφρα από την καύση του λιγνίτη και τα λιπάσματα που χρησιμοποιούν οι αγρότες, ιδίως τα ορθοφωσφορικά.

Για τα λιπάσματα δεν λέει πολλά η μελέτη του ΑΠΘ, τα προσπερνά εντελώς βιαστικά, καθώς προφανώς η ανάθεση που είχαν οι μελετητές ήταν ν' ασχοληθούν με την τέφρα του λιγνίτη. Ωστόσο φαίνεται πως εκεί υπάρχει τεράστιο κενό της μελέτης, καθώς κανείς ίσως δεν καταγράφει τις ποσότητες και τους τύπους λιπασμάτων που πέφτουν στα χωράφια της περιοχής, αλλά ούτε και τα γεωχημικά αποτελέσματα που παράγονται απ' τη διαδικασία της λίπανσης των χωραφιών. 

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε "Μου αρέσει" (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση! Και ανοίγετε τις αναρτήσεις, καθώς το Facebook δεν θα σας τις εμφανίζει καθόλου στη ροή αν δει πως δεν τις ανοίγετε. 

Σε ό,τι αφορά την τέφρα του λιγνίτη, ο μηχανισμός παραγωγής του εξασθενούς χρωμίου, που προκύπτει απ' τη μελέτη του ΑΠΘ, είναι πως η τέφρα είναι από μόνη της χημικά εντελώς σταθερή και είναι επίσης σταθερή όταν ξεπλυθεί με νερό της βροχής, πράγματα που είναι γνωστά από δεκαετίες, καθώς η τέφρα αξιοποιείται ως δομικό υλικό. Όταν ωστόσο ξεπλυθεί στο όξινο περιβάλλον, που δημιουργεί η τοπικά αυξημένη χρήση λιπασμάτων, τότε μόνο απελευθερώνει εξασθενές χρώμιο. 

Το συμπέρασμα αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από δηλώσεις που έκαναν μετά τη συνοπτική παρουσίαση της μελέτης ΑΠΘ τόσο ο ιδιαίτερα έμπειρος υδρογεωλόγος του ΙΓΜΕ Κοζάνης Αλ. Στάμου, όσο και η αναπλ. καθηγήτρια του εργαστηρίου υγρών αποβλήτων ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας Ελ. Αμανατίδου, όπως τις είδαμε σε τοπικό ιστότοπο της Κοζάνης, που φιλοξένησε κι άλλες απόψεις, πέραν των μελετητών του ΑΠΘ και του Δήμου:

• Ο υδρογεωλόγος του ΙΓΜΕ επεσήμανε πως "δεν μπορεί να ευθύνεται η τέφρα, αφού δεν ανιχνεύτηκε ποτέ εξασθενές χρώμιο στο κεντρικό ρέμα Σουλού όπου διοχετεύονται όλα τα νερά που ξεπλένουν τις αποθέσεις τέφρας σε όλους τους Ατμοηλεκτρικούς σταθμούς". Το ρέμα Σουλού είναι ο φυσικός αποδέκτης όλων των απορροών της λεκάνης Σαριγκιόλ, περνά μέσα και κατά μήκος του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτ. Μακεδονίας, δίπλα απ' την πόλη της Πτολεμαΐδας και καταλήγει στη λίμνη Βεγορίτιδα. Ίσως το ευρύ κοινό δεν το γνωρίζει, αλλά, λόγω της περιοχής διέλευσης απ' τα ορυχεία και τους ΑΗΣ της περιοχής, υπάρχουν πάμπολλα ΦΕΚ που επιβάλλουν εδώ και πολλά χρόνια ειδικούς περιβαλλοντικούς όρους παρακολούθησης της ποιότητας του νερού του ρέματος Σουλού. Ωστόσο, παρά τη συστηματική παρακολούθηση από διάφορους φορείς της περιοχής, ποτέ μέχρι τώρα δεν αναφέρθηκε η ανίχνευση εξασθενούς χρωμίου, θα είχε γίνει γνωστό το πρόβλημα εδώ και πολλά χρόνια, ιδίως μετά την πανελλαδική δημοσιότητα που είχε πάρει παλαιότερα το πρόβλημα στις περιοχές Ασωπού και Λουτρακίου. 
• Η καθηγήτρια του ΤΕΙ δήλωσε ξεκάθαρα δύσπιστη στη συνοπτική παρουσίαση που παρακολούθησε και μιλώντας στο ΑΠΕ–ΜΠΕ ανέφερε χαρακτηριστικά "Δεν μπορώ να πω ότι έχουν δίκιο στο θέμα της τέφρας, άφησαν ερωτηματικά στην μέθοδο που ακολούθησαν και δεν μας έπεισαν".

Μετά απ' όλα αυτά λοιπόν, περιμένουμε το πλήρες κείμενο της μελέτης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που, όπως είπε μια εκπρόσωπος της ΔΕΗ στη παρουσίαση της μελέτης, θα δοθεί σύντομα στη δημοσιότητα. Εν αναμονή λοιπόν.