Περισσότερο φως στο Πόρισμα Νο 2 (Επιτροπή ΥΠΕΝ) για την κατολίσθηση λιγνιτωρυχείου Αμυνταίου.

Σ' όλο τον πολιτισμένο κόσμο οι αστοχίες τεχνικών έργων ενδιαφέρουν άμεσα τον τεχνικό κόσμο και διδάσκονται στα Πολυτεχνεία ως μελέτες περίπτωσης, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον. Στον πολιτισμένο κόσμο, φυσικά, όχι σε ηθικά και οικονομικά χρεοκοπημένες χώρες, όπου οι σκοπιμότητες υπερισχύουν των πάντων.

Μιας που ένα χρόνο απ' την ανακοίνωση υποβολής του πρώτου πορίσματος ουδέν το σαφές μάθαμε από ΔΕΗ και ΥΠΕΝ για την πρωτοφανή κατολίσθηση, που στις 10/6/17 κατέστρεψε το λιγνιτωρυχείο Αμυνταίου της ακόμα Δημόσιας κατά 51% Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε περισσότερα πράγματα για το Πόρισμα Νο 1 (Επιτροπή ΔΕΗ) και σήμερα προχωρούμε να ρίξουμε περισσότερο φως και στο Πόρισμα Νο 2, της Επιτροπής ΥΠΕΝ.

Θυμίζω πως σε αντίθεση με την Επιτροπή της ΔΕΗ, που είχε και μηχανικούς με εμπειρία στη λειτουργία ορυχείων, η Επιτροπή ΥΠΕΝ είχε πανεπιστημιακούς και υποστήριξη απ' το ΙΓΜΕ κι αυτό αποτυπώνεται στη γνώμη που διατύπωσαν: στο πόρισμα του ΥΠΕΝ τα μέλη της Επιτροπής θεωρούν πως δεν έχουν αρκετά στοιχεία στη διάθεσή τους για να προσδιορίσουν επαρκώς τα αίτια της κατολίσθησης. Μένει άγνωστο φυσικά τι στοιχεία είχαν στη διάθεσή τους, τι ζήτησαν, από ποιους ζήτησαν, τι τους έδωσαν και πότε τους τα έδωσαν.

Το πόρισμα του ΥΠΕΝ εστιάζει σε δυο κύρια σημεία: το ένα είναι η διαφορετική και πιο μεγάλη κλίση των βαθμίδων του λιγνιτικού κοιτάσματος σε σχέση με τις βαθμίδες των υπερκείμενων χωμάτων και το άλλο είναι η θεώρηση πως το ορυχείο λειτουργεί σαν ένα τεράστιο πηγάδι, όπου αποστραγγίζει ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής σε μια ακτίνα 2 χλμ.

Και τα δυο σημεία ωστόσο πάσχουν. Αφενός η κλίση των βαθμίδων του λιγνιτικού κοιτάσματος είναι πιο απότομη σε άλλα ορυχεία που λειτουργούν χωρίς προβλήματα, ενώ και η συνολική κλίση του πρανούς που κατολίσθησε ήταν ήπια σε σχέση με τα πλευρικά πρανή, τα οποία δεν κατολίσθησαν και ουδόλως επηρεάστηκαν. Αφ' ετέρου, η 2η άποψη δεν είναι νέα, καθώς είχε διατυπωθεί σε ανύποπτο χρόνο ένα χρόνο πριν την κατολίσθηση, δημοσιεύθηκε εδώ και δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη ότι οι γεωτρήσεις αποστράγγισης των πρανών γίνονται πάντα σε μικρές αποστάσεις απ' τα πρανή και μεταξύ τους, αποστάσεις το πολύ μέχρι 300 μέτρα, όχι 2χλμ. 

Τι υπάρχει όμως στα 2χλμ, που οι κυβερνήσεις παγίως επιλέγουν προτιμησιακά να αγνοούν; Μα βέβαια ότι, όπως εύκολα μπορεί να δει ο οποιοσδήποτε σε δορυφορικές εικόνες, π.χ. στο ...
Google Earth, ο κάμπος γύρω απ' τ' ορυχείο είναι καταπράσινος, ποτιστικός από μερικές εκατοντάδες αγροτικές γεωτρήσεις. Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΝ έχει εδώ ένα εργαλείο θέασης των νόμιμων σημείων υδροληψίας κι ο κάμπος είναι καταπράσινος απ' τα πράσινα κυκλάκια των υδρογεωτρήσεων. Φυσικά στην Ελλάδα είμαστε, εκτός απ' τις νόμιμες μπορεί να υπάρχουν και παράνομες υδρογεωτρήσεις.

Το δελτίο τύπου του ΥΠΕΝ περιλαμβάνει ότι η κατολίσθηση οφείλεται στην "παρουσία ρηγμάτων που καθόρισαν μερικώς και χωρίς να ενεργοποιηθούν τη γεωμετρία της κατολίσθησης", χωρίς να διευκρινίζεται αν αναφέρονται σε σεισμική ενεργοποίηση ή σε ενεργοποίηση των εφελκυστικών μηχανισμών των ρηγμάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, (που δίνονται μ' επιφύλαξη καθώς δεν έχουν διασταυρωθεί επαρκώς), αναφέρονται σε σεισμική ενεργοποίηση, αλλά η σεισμική δραστηριότητα της περιοχής παρακολουθείται επαρκώς και είναι γνωστό πως τα συγκεκριμένα ρήγματα δεν έδωσαν σεισμική δράση.

Περιλαμβάνει επίσης ότι η κατολίσθηση οφείλεται "στην παρουσία (υπό πίεση) υπόγειων υδροφορέων κάτω από το δάπεδο του ορυχείου". Ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες ανθρώπων που ξέρουν τα νερά της περιοχής, κάτω απ' το δάπεδο του ορυχείου  υπάρχουν αέρια υπό πίεση κι όχι νερό υπό πίεση, αέρια που συνδέονται με τη γνωστή στην περιοχή πηγή και ομώνυμο χωριό Ξινό Νερό. Αυτά τα αέρια μπορούν να μπερδέψουν κάποιον και να νομίζει πως το νερό είναι υπό πίεση, αλλά μετά από λίγες ώρες τ' αέρια εκτονώνονται και η πίεση είναι κανονική. Νερό υπό πίεση υπάρχει κάτω απ' τα λιγνιτωρυχεία της περιοχής Πτολεμαΐδας, αλλά όχι του Αμυνταίου. 

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και αναδημοσιεύονται στο Facebook. Να επισκέπτεστε τακτικά το ιστολόγιο για να δείτε τις αναρτήσεις ή να ρυθμίσετε κατάλληλα την προτεραιότητα προβολής στο Facebook, διαφορετικά δεν θα σας στείλει σχετική ειδοποίηση.

Όλες οι εδαφικές διαρρήξεις που βρήκε η Επιτροπή ΥΠΕΝ, τόσο στο πίσω απ' το ρήγμα τμήμα του Οικισμού Αναργύρων όσο και στον κοντινό Οικισμό Βαλτόνερων είχαν γίνει πολύ πριν την κατολίσθηση της 10/6/2017. Επιπλέον, τυχόν νεότερες εδαφικές διαρρήξεις στον Οικισμό των Βαλτόνερων δεν μπορούν ν' αποδοθούν στις εξορυκτικές εργασίες, λόγω απόστασης πάνω από 2 χλμ. απ' τη ζώνη της κατολίσθησης. Ωστόσο ενώ τέτοιου τύπου εδαφικές διαρρήξεις μπορούν πολύ εύκολα να εξηγηθούν απ' την υπεράντληση των αγροτικών γεωτρήσεων, ποιος τολμά να πει στην Ελλάδα στους αγρότες να μειώσουν το υπερεντατικό πότισμα; 

Το 2019 είναι και προεκλογική χρονιά, με προγραμματισμένες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. Γι' αυτό και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας θυμήθηκε πως υπάρχει ακόμα το ΙΓΜΕ και με κατεπείγον έγγραφο "ζήτησε την πραγματοποίηση τεχνικογεωλογικής αναγνώρισης από την Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης του ΙΓΜΕ, των περιοχών των Τοπικών Κοινοτήτων Αναργύρων, Βαλτόνερων, Πεδινού, Ροδώνα και Φανού του Δήμου Αμυνταίου, με σκοπό την εξέταση των φαινομένων κατολίσθησης και των επιπτώσεων τους, καθώς και την εκτίμηση της επικινδυνότητας για τις επηρεαζόμενες κατασκευές (οικισμοί, οδικό δίκτυο και συνοδά έργα)." 

Αυτή λοιπόν είναι η Ελλάδα και δεν πρόκειται ποτέ να διορθωθεί: αντί να φωνάξουν επιτέλους τις δυο Επιτροπές που εξέτασαν την κατολίσθηση, της ΔΕΗ και του ΥΠΕΝ, να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν τι έγινε, σε επιστημονικό/τεχνικό επίπεδο κι όχι πολιτικό, όπως θα γινόταν σ' οποιαδήποτε πολιτισμένη χώρα σ' ανατολή και δύση, τώρα βάζουν και το ΙΓΜΕ στο παιχνίδι, να καταλήξει ενδεχομένως σε ένα 3ο συμπέρασμα αφού πρώτα περάσουν άλλα τρία τέρμινα, μόνο για να εμφανίσουν το "ενδιαφέρον της Πολιτείας" και να ζητήσουν ψήφο το 2019. Σέβομαι απολύτως το ΙΓΜΕ, που έχει διαχρονικά πολύ μεγάλη προσφορά στην επιστημονική γνώση της χώρας, αλλά οι σωστές μελέτες θέλουν το χρόνο τους και δεν γίνονται ποτέ υπό την πίεση των πολιτικών για γρήγορα αποτελέσματα.

Για να βοηθήσω λοιπόν το έργο του ΙΓΜΕ, μιας που αρκετοί απ' το καλό Ινστιτούτο παρακολουθούν το ιστολόγιο, όποιος θέλει πραγματικά να μάθει τι συμβαίνει στα Βαλτόνερα και τη γύρω περιοχή, το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να ρωτήσει κάποιους που να ξέρουν καλά την περιοχή και το δεύτερο να ψάξει τη βιβλιογραφία : ίσως τότε καταφέρει να εντοπίσει τη δημοσιευμένη το 2003 μελέτη με τίτλο "Investigation of the Tectonic Structure of the NW Part of the Amynteon Basin (NW Greece) by means of a Vertical Electrical Sounding (VES) survey". Από την εργασία αυτή προέρχεται η εικόνα της αρχής, που δείχνει το πολύ απλό: στον κάμπο μπροστά απ' τις λίμνες Χειμαδίτιδα και Ζάζαρι, ακριβώς βόρεια του ορυχείου Αμυνταίου και της περιοχής της κατολίσθησης, το ΑΠΘ είχε κάνει γεωφυσικές διασκοπήσεις, στις διευθύνσεις που φαίνονται στο αριστερό μέρος της εικόνας, και προσδιόρισε τις τεκτονικές δομές "τάφρων" και "εξαρμάτων", που φαίνονται στο δεξί μέρος της εικόνας. 

Την ίδια εικόνα τεκτονικών δομών μπορεί κανείς να δει σ' ό,τι απέμεινε απ' το ορυχείο κι ενδεχομένως η ίδια κατάσταση υπάρχει στο υπέδαφος του Οικισμού Αναργύρων. Πρέπει επίσης να λάβει κανείς υπόψη πως η ευρύτερη λεκάνη Αμυνταίου, απ' τα υψώματα Φανού-Ξινού Νερού-Κλειδιού προς Β, μέχρι τα υψώματα Β της Πτολεμαΐδας, έχει συχνή μικροσεισμική δραστηριότητα (2-3 ρίχτερ) και σημαντική ερπυστική κίνηση. Ο συσχετισμός αυτών των τριών παρατηρήσεων με την υπεράντληση απ' τις εξαιρετικά πολλές αγροτικές υδρογεωτρήσεις δείχνει πολύ καλά τι είναι αυτό που τελικά ταλαιπωρεί την περιοχή: η "ενεργοποίηση" της ιδιόμορφης τεκτονικής του υπεδάφους.

Η αναδημοσίευση επιτρέπεται μόνο εφόσον κάτω απ' την αναδημοσιευμένη ανάρτηση εμφανίζεται επί λέξει η φράση "Πηγή: greeklignite.blogspot.gr". Σε κάθε άλλη περίπτωση η αναδημοσίευση ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ, θεωρείται παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας και θα υπάρχει αστική απαίτηση.