Σχόλια για τη σύγκριση της Booz&Co στο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στην Ευρώπη

Η ΔΕΗ έδωσε χθες στη δημοσιότητα μερικές σελίδες/διαφάνειες από τη μελέτη της Booz & Company για τη σύγκριση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη στην Ευρώπη. 

Πρόκειται για περίληψη (Summary) μιας παρουσίασης, που ωστόσο φαίνεται να εκδόθηκε από το Φεβρουάριο σε κείμενο 27 σελίδων ως Project Documentation και να κυκλοφορεί έκτοτε, οπότε έχει ίσως περισσότερο ενδιαφέρον να συγκρίνει κανείς τις 9 σελίδες και τα σχόλια, που έδωσε η ΔΕΗ στη δημοσιότητα, με αυτές που δεν κρίθηκε σκόπιμο να δημοσιευτούν. 

Το αντικείμενο της μελέτης φαίνεται να ήταν η κατανόηση της δομής και του επίπεδου του κόστους της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ και η σύγκριση με άλλες μεγάλες λιγνιτοπαραγωγές χώρες στην Ευρώπη, προκειμένου να ελεγχθεί η βάση της κριτικής που ασκεί η βιομηχανία και η ΕΒΙΚΕΝ στη ΔΕΗ για το κόστος της λιγνιτικής παραγωγής.

Φυσικά, όλοι όσοι παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας δεν περιμένατε να πληροφορηθείτε ...
τώρα για το κόστος, αφού, με αφορμή μια άλλη παρουσίαση, που είχε εμφανιστεί τότε, σας έχουμε δώσει απ' τις αρχές Μαρτίου τα βασικά σημεία. Γράφαμε τότε σχετικά:

"Για ποιο λόγο σκάβουμε το λιγνίτη και δεν τον αφήνουμε ήσυχο να κοιμάται στα έγκατα της γης; Μα, φυσικά, επειδή μπορούμε να τον κάψουμε σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και να πάρουμε φθηνό ηλεκτρισμό. Το ίδιο κάνουν παντού στον κόσμο. Αυτό λοιπόν που τελικά μας ενδιαφέρει όλους ως καταναλωτές δεν είναι τόσο η τιμή του λιγνίτη στο λιγνιτωρυχείο, που σχολιάζεται στην παρουσίαση, είναι η τιμή της κιλοβατώρας. Για να έχεις χαμηλό κόστος κιλοβατώρας προφανώς είναι προαπαιτούμενο να έχεις χαμηλό κόστος ορυχείου, αλλά μετράει και η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Γι' αυτό, σε όλο τον κόσμο, το διεθνές εμπόριο του κάρβουνου γίνεται με τον λεγόμενο "ιδανικό" τόνο 6000 θερμίδων: αν το κάρβουνο έχει λιγότερες από 6000 θερμίδες παίρνει μικρότερη τιμή κι αν έχει περισσότερες από 6000 θερμίδες παίρνει καλύτερη τιμή (π.χ. στο νέο δείκτη PLATTS CIF Turkey 6000 Kcal/Kg NAR, για τον οποίο γράψαμε πρόσφατα, συμμετέχουν λιθάνθρακες ποιότητας 5850-6300Kcal/Kg σε φυσική κατάσταση-NAR, τέφρα 6-15%, υγρασία 10-15%, πτητικά 20-35% και θείο 0,5-1%).

Η βασική φιλοσοφία είναι εξαιρετικά απλή: αν έχεις ένα σκαπτικό μέσο που σου κοστίζει ένα ευρώ ο τόννος και σκάβεις ένα υλικό με 1500 θερμίδες θα σου κοστίζουν ένα ευρώ οι 1500 θερμίδες. Αν με το ίδιο σκαπτικό σκάβεις ένα υλικό με 6000 θερμίδες, το κόστος σου δεν αλλάζει, είναι πάλι ένα ευρώ ο τόνος, αλλά ανά θερμίδα γίνεται 4 φορές μικρότερο. Απλή και τετράγωνη λογική, οπότε το ερώτημα είναι: τι γίνεται με τις θερμίδες;"

Και λίγες μέρες αργότερα, σε μια νέα ανάρτηση, γράφαμε: 

"Στη λιγνιτική παραγωγή, που ακόμα και στην κατάσταση που την έχουν φέρει βρίσκεται στο 45% του ενεργειακού μίγματος, ένα μέρος του κόστους βρίσκεται στα ορυχεία κι ένα μέρος του κόστους βρίσκεται στους ΑΗΣ, από κει και πέρα υπάρχουν οι χρεώσεις δικτύων. Η διαδικασία παραγωγής στους ΑΗΣ είναι τυποποιημένη και το κόστος μπορεί να το παρακολουθήσει κανείς πολύ πιο εύκολα απ' τα ορυχεία. Το καύσιμο είναι περίπου το μισό μεταβλητό κόστος στους ΑΗΣ, επομένως μοιραία το κόστος του λιγνίτη στο ορυχείο έχει σημαντικό ενδιαφέρον. Είδαμε να δημοσιεύεται μια παρουσίαση για το κόστος των ορυχείων, που δείχνει ότι, σε όρους κόστους κυβικού μέτρου εξορύξεων, η κατάσταση είναι παρόμοια με άλλες χώρες, επομένως τα όποια περιθώρια βελτιώσεων, αν υπάρχουν, εστιάζονται στη βελτίωση της εσωτερικής λειτουργίας, στην επάρκεια της διοίκησης. Δεν είδαμε όμως να αναρωτιέται κανείς αν ελεγκτικές εταιρείες, σαν την Ernst & Young ή τη Booz Allen ή τη McKinsey παλαιότερα, είναι οι κατάλληλες για να ελέγξουν τη λειτουργία των λιγνιτωρυχείων. Τέτοιοι εξειδικευμένοι έλεγχοι χρειάζονται τεχνογνωσία στη λειτουργία, όχι απλά έλεγχο των χρηματοοικονομικών ή άλλων δεικτών. Όταν η πολιτεία ήθελε ακόμα να επενδύσει στη λιγνιτική παραγωγή, πριν από 20 χρόνια, είχε φέρει την εταιρεία RWE, που εκμεταλλεύεται τα μεγάλα γερμανικά λιγνιτωρυχεία και ξέρει πολύ καλύτερα απ' τις ελεγκτικές εταιρείες τη δουλειά, να αναλύσει και να οργανώσει τη ΔΕΗ, για να μειωθεί το κόστος. Ελεγκτικές εταιρείες υπήρχαν φυσικά και τότε, αλλά κανένας δεν χτύπησε την πόρτα τους, επειδή άλλο ήταν το ζητούμενο. Σε τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεσαι κάποιον που να ξέρει καλά το αντικείμενο και στην Ευρώπη το αντικείμενο το ξέρουν καλύτερα απ' όλους οι Γερμανοί, που μπορεί να κλείνουν σταδιακά τα ορυχεία λιθάνθρακα, αλλά συνεχίζουν να επενδύουν όσο μπορούν στο λιγνίτη τους". 

Και συνεχίζαμε το Μάρτιο:

"Άλλα είναι τα πραγματικά ερωτήματα, αυτά που έχουν σημασία: πόσο θ' αλλάξει η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τον τελικό καταναλωτή αν το κόστος ανά κυβικό ξαναγίνει 2,29 ή ακόμα κι αν γίνει 2,0 ευρώ ανά κυβικό μέτρο; Τι γίνεται με την αύξηση του κόστους από την αυξημένη ανάληψη δραστηριότητας από εργολάβους, ερώτημα που έθεσε η ΕΒΙΚΕΝ; Και τι γίνεται επίσης με τις θερμίδες του λιγνίτη, ερώτημα που αναδείξαμε πριν λίγες μέρες;

Ποιο θα είναι το όφελος για τον καταναλωτή από το ξεπούλημα της "μικρής" ΔΕΗ; Θα μειωθεί μήπως το κόστος του λιγνίτη; Μα στην περιοχή της Φλώρινας υπήρχαν εδώ κι 70 χρόνια δυο μεγάλα ιδιωτικά λιγνιτωρυχεία, στη Βεύη και στην Αχλάδα, και οι ιδιοκτήτες τους δεν φαίνεται να τα κατάφεραν και πολύ καλά. Η ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ, που είχε τη Βεύη, έκλεισε και κηρύχθηκε έκπτωτη το 2003, όταν μόλις είχε γίνει ο ΑΗΣ Μελίτης και η εταιρεία είχε εξασφαλισμένο πελάτη. Η εταιρεία της Αχλάδας σταμάτησε το 2010 την προχώρηση του σκάμματος που είχε "μια ζωή", όταν έφτασε στα όρια του ομώνυμου χωριού. Για να προχωρήσει έπρεπε να είχε κάνει έγκαιρα μετεγκατάσταση του χωριού κι αντί να την κάνει, άνοιξε νέο σκάμμα σε άλλη θέση. Είδατε μήπως κανέναν στο ΥΠΕΚΑ να το πολυσκέφτεται και να ρωτήσει γιατί ανοίγει νέο σκάμμα; Ήταν τα χρόνια Μπιρμπίλη-Παπακωνσταντίνου στο ΥΠΕΚΑ, που ήταν ενάντια στο λιγνίτη, αν κάτι ήταν στραβό κοιτούσαν να το στραβώσουν περισσότερο, όχι να το διορθώσουν. Άσε που δεν μπορούμε να ξέρουμε καν τι καταλάβαιναν. Τι έγινε λοιπόν με το κόστος του λιγνίτη στην Αχλάδα; Μην τα ρωτάτε, όταν ανοίγει ένα οποιοδήποτε ορυχείο πρέπει στην αρχή να βάζει λεφτά για αποκαλύψεις και το κόστος εκτοξεύεται. Θα μας πει κανείς πόσο κοστίζει σήμερα ο λιγνίτης τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης και πόσο πληρώνουμε την κιλοβατώρα; Για την πιο σύγχρονη μονάδα της χώρας μιλάμε, αυτή που, χωρίς τις αποσβέσεις, πρέπει να δίνει την πιο φθηνή κιλοβατώρα. Θα μας πει π.χ. κάποιος απ' το ΥΠΕΚΑ γιατί η ΔΕΗ αναγκάστηκε εδώ και κάποια χρόνια να φέρει λιγνίτη από Βουλγαρία και Τουρκία για τον ΑΗΣ Μελίτης, κι ακόμα και λιθάνθρακα ακούσαμε ότι έφερε, αφού όχι μόνο υπάρχει λιγνίτης στην περιοχή, αλλά υπάρχουν κι έτοιμα ιδιωτικά λιγνιτωρυχεία; Θα μας πει κανείς γιατί ενώ το πετρέλαιο είναι πανάκριβο, η ΔΕΗ αναγκάστηκε να μεταφέρει στον ΑΗΣ Μελίτης λιγνίτη από άλλες περιοχές, ενώ ο λιγνίτης υπάρχει δίπλα στον ΑΗΣ, στη Βεύη και την Αχλάδα; Θα μας πει κανείς γιατί η ΔΕΗ έκλεισε το λιγνιτωρυχείο Κλειδιού, δίπλα στη Βεύη, από το 2008 και το κρατάει κλειστό, για να το δώσει "προίκα" στη "μικρή ΔΕΗ"; Θα μας πει κανείς γιατί ενώ προβλήματα τροφοδοσίας του ΑΗΣ Μελίτης εμφανίστηκαν απ' το 2008, η ΔΕΗ ψάχνει ακόμα το 2014 να φέρει λιγνίτη απ' τα Βαλκάνια; Δεν πληρώνει τελικά ο Έλληνας καταναλωτής τα αυξημένα μεταφορικά;"

Οι αναρτήσεις μας βρίσκονται και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε «Μου αρέσει» (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση!

Έρχεται λοιπόν χθες η διοίκηση της ΔΕΗ, παρουσιάζει την περίληψη της Booz&Co, (στις αρχές Απριλίου η Booz&Co απορροφήθηκε από τη PwC και το διάδοχο συμβουλευτικό σχήμα ονομάζεται Strategy&), και μας λέει ότι "Από τη σύγκριση προκύπτει ότι το κόστος λιγνίτη στην Ελλάδα είναι πολύ ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες όσον αφορά το κόστος εκσκαφής μαζών (€ ανά κυβικό μέτρο εκσκαφής) και το κόστος εξόρυξης λιγνίτη (€ ανά τόνο λιγνίτη).

Ωστόσο, το πολύ χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο («θερμογόνος δύναμη») του ελληνικού λιγνίτη έχει ως αποτέλεσμα το σχετικά υψηλό κόστος λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής. Ειδικότερα, ο ελληνικός λιγνίτης χαρακτηρίζεται από ενεργειακό περιεχόμενο μακράν χαμηλότερο -και περίπου στο μισό του μέσου όρου- σε σχέση με το λιγνίτη όλων των άλλων χωρών".

Πουθενά στην ανακοίνωση της διοίκησης ή στην περίληψη της παρουσίασης δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά στα θέματα λειτουργίας που αναφέρουμε πιο πάνω. Δεν περιμένουμε από οικονομικό έλεγχο να αντιληφθεί θέματα λειτουργίας ορυχείων.

Φυσικά και δεν περιμέναμε να μας το πει η διοίκηση της ΔΕΗ, για να μάθουμε ότι το κόστος του λιγνίτη είναι πολύ ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες ή ότι ο ελληνικός λιγνίτης είναι φτωχός: απ' τη 10ετία του '50, που ξεκίνησε η εκμετάλλευση στην Πτολεμαΐδα και τη δεκαετία του 1960, που ξεκίνησε η εκμετάλλευση στη Μεγαλόπολη, γνωρίζουμε στην Ελλάδα πολύ καλά ότι ο δικός μας λιγνίτης, ο δικός μας μαύρος χρυσός, είναι διεθνώς ανταγωνιστικός κι εξασφαλίζει στους Έλληνες χαμηλές τιμές ηλεκτροπαραγωγής, παρά το ό,τι έχει χαμηλή θερμογόνο δύναμη, παρά το ό,τι "δεν έχει το ισάξιόν του εις πενίαν". Πότε ωστόσο, τα τελευταία 65 χρόνια, αποτέλεσε η χαμηλή θερμογόνος δύναμη ανασταλτικό παράγοντα στις αποφάσεις ΌΛΩΝ των κυβερνήσεων να στηρίξουν την ηλεκτροδότηση της χώρας στο λιγνίτη; Ποτέ!

Αυτό ωστόσο που αξίζει να κρατήσει κάποιος από όλη την παρουσίαση είναι το σχόλιο ότι "αν ο ελληνικός λιγνίτης είχε ποιότητα αντίστοιχη με το μέσο όρο λιγνίτη των άλλων χωρών, το πλήρες κόστος της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ θα ήταν μειωμένο κατά 9 €/MWh περίπου (από 60 σε 51 €/MWh), χωρίς να έχουν συμπεριληφθεί άλλες θετικές επιπτώσεις στο κόστος, που θα επέφερε η υψηλότερη θερμογόνος δύναμη του λιγνίτη, όπως: μείωση δαπανών εκμετάλλευσης για διακίνηση λιγνίτη και διαχείριση τέφρας, μικρότερο κόστος επενδύσεων και αποσβέσεων, κοκ." 

Είναι γνωστό ότι "το καλύτερο είναι εχθρός του καλού" κι όπου μπορεί να μειωθεί το κόστος θα πρέπει να μειώνεται, αφού, όταν μιλάμε για ηλεκτρική ενέργεια, η επίπτωση διαχέεται στο σύνολο της οικονομίας. Η ποιότητα του λιγνίτη στο κοίτασμα δεν μπορεί προφανώς να αλλάξει, οι 1300 θερμίδες δεν μπορεί να γίνουν 2000, η ποιότητα όμως που παραδίδεται στους ΑΗΣ μετά την εξόρυξη επηρεάζεται απ' τον ανθρώπινο παράγοντα. Θυμίζουμε ότι, όπως δημοσιεύσαμε στα μέσα Απριλίου, ειδικοί μηχανικοί έθεσαν ευθέως το θέμα της σταδιακής αλλαγής τεχνολογίας εξόρυξης τα τελευταία χρόνια, με αρνητική επίπτωση στην ποιότητα του λιγνίτη που καταλήγει στους ΑΗΣ. Και κατέληγαν :

"Λιγνίτης λοιπόν υπάρχει και τα κοιτάσματα είναι στην ποιότητα που ήταν πάντα. Το μόνο που χρειάζεται είναι ο προγραμματισμός της ορθολογικής αξιοποίησης των εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων λιγνίτη της χώρας, όπως γινόταν παλαιότερα, (βλ. MINE MASTER PLAN-1995 & FLORINA MINING PROJECT-1996)". Αυτή η οργανωτική προσπάθεια, που ξεκίνησε η διοίκηση Ξανθόπουλου και συνεχίστηκε σε όλη τη δεκαετία του 1990 είναι αυτή που οδήγησε στα "υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας του ελληνικού λιγνιτικού συστήματος", για τα οποία επαίρεται η τωρινή διοίκηση. Διοίκηση που, προσανατολισμένη στην προώθηση των αιολικών, δεν κατάλαβε ποτέ ότι χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια στον προγραμματισμό για να βγει ο λιγνίτης, με μπαλώματα "για να εξασφαλισθεί ο επιούσιος" δεν γίνεται δουλειά, όταν κρύβει κανείς τα προβλήματα κάτω απ' το χαλί, τα βρίσκει πάντα πάλι μπροστά του. Μπορεί οι ισολογισμοί να επηρεάζονται πολύ περισσότερο από ΜΑΣΜ, ΑΔΙ, κλπ, αλλά στο τέλος της ημέρας πρέπει να είμαστε και σίγουροι ότι το επόμενο πρωί, το επόμενο έτος, την προσεχή πενταετία, η χώρα θα έχει ρεύμα, άσχετα του αν αλλάξει η διοίκηση. Ρεύμα φθηνό και αξιόπιστο, από εγχώριο λιγνίτη κι όχι από εισαγόμενο φυσικό αέριο. Θα περιμένουμε λοιπόν με μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε φέτος τις 25500GWh λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής, που ανέφερε πρόσφατα ο Ζερβός, που είναι βέβαια κάτω απ' τις "τουλάχιστον 27500GWh", που έχει ζητήσει η ΕΒΙΚΕΝ. 

Αλλά δεν αρκεί μόνο το φέτος, φθηνό ρεύμα πρέπει να υπάρχει και για τα επόμενα χρόνια και με διατηρήσιμο τρόπο. Θυμίζουμε μια ακόμα φορά ότι, όπως είπε ο ΑΔΜΗΕ, το 2020 θα έχουμε βάλει 7500MW αιολικά, (πληρώνοντάς τα πανάκριβα, 7 φορές πιο ακριβά απ' το λιγνίτη), τα Φ/Β του 2020 τα έχουμε ήδη βάλει, (κι αποκτήσαμε ένα τεράστιο έλλειμμα στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ, που το χρυσοπληρώνουμε με το ΕΤΜΕΑΡ), αλλά ρεύμα θα έχουμε το βράδυ μόνο αν θα ολοκληρωθεί έγκαιρα ο νέος λιγνιτικός ΑΗΣ Πτολεμαΐδας. Κι αν θα υπάρχει λιγνίτης στα ορυχεία φυσικά, για να δουλεύουν οι ΑΗΣ. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα ...