Μαθήματα διαχείρισης κρίσης οικολογικής καταστροφής απ' τον Καναδά

Η επεξεργασία κοιτασμάτων χαλκού+χρυσού χρειάζεται μεγάλων διαστάσεων δεξαμενές καθίζησης των τελμάτων που δημιουργούνται. Οι δεξαμενές αυτές δημιουργούνται με τεχνητά φράγματα, τα οποία ενίοτε αστοχούν κιόλας, προκαλώντας οικολογική καταστροφή. Ένα τέτοιο φράγμα έσπασε ...
τα ξημερώματα της 4ης Αυγούστου 2014 στο μεταλλείο Mount Polley της εταιρείας Imperial Metals, στην περιοχή Cariboo της Βρετανικής Κολομβίας (British Columbia) στο Δυτικό Καναδά. Περίπου 10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα μολυσμένου νερού και 4,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λάσπης τέλματος κατέληξαν στη διπλανή λίμνη Polley, από εκεί στο ρέμα Hazeltine Creek και τελικά στη μεγάλη λίμνη Quesnel, κοντά στην πόλη Likely, σε μια απ' τις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές που έπληξαν ποτέ την περιοχή. Το ρέμα διαπλατύνθηκε από 1,2 σε 46μ. και η λίμνη γέμισε παρασυρμένα δέντρα.  Τα συγκεκριμένα ποτάμια και λίμνες είναι βιότοπος ενός είδους σολομού και η αλιεία είναι βασική οικονομική δραστηριότητα για τους κατοίκους της περιοχής.

Σύμφωνα με την Imperial Metals το φράγμα έσπασε "για άγνωστο λόγο", αλλά από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε μια διαχείριση της περιβαλλοντικής κρίσης που καλό είναι να τη μελετήσουν κι όλες οι Ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες, πάντα είναι καλό ν' αξιοποιούμε τις εμπειρίες των άλλων και ο Καναδάς είναι μια χώρα με ισχυρή οικονομία, που βασίζεται πολύ στη μεταλλευτική βιομηχανία. 

Το "Λιγνίτης: ο δικός μας μαύρος χρυσός" είναι το μόνο που κάλυψε απ' την πρώτη στιγμή με τρεις αναρτήσεις την οικολογική καταστροφή στον Καναδά, καθώς και μια ακόμα στη Βραζιλία, που συνέπεσε τις επόμενες μέρες. Θεωρούμε πως η απόκρυψη, η αποσιώπηση ή η δημιουργία σύγχυσης για παρόμοια περιστατικά τελικά αποβαίνουν σε βάρος όσων μετέρχονται παρόμοιες πρακτικές. Αντίθετα η διαφάνεια, η έντιμη παραδοχή των προβλημάτων, η ειλικρινής προσπάθεια πρόληψης και αντιμετώπισης, καθώς και η αμέριστη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες είναι ο καλύτερος δρόμος για τη βιώσιμη ανάπτυξη και λειτουργία της εξορυκτικής και γενικότερα της κάθε βιομηχανικής δραστηριότητας. Αν δεν δημιουργηθούν win-win καταστάσεις, αργά ή γρήγορα τα προβλήματα θα συσσωρεύονται και οι εντάσεις θα κλιμακώνονται, σε ενδεχομένως μη διαχειρίσιμο βαθμό. Το έργο στις Σκουριές Χαλκιδικής αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα απ' τον Ελληνικό χώρο, ενώ και στη γειτονική μας Ρουμανία παρόμοια προβλήματα έχει το έργο χρυσού στη Ρόσια Μοντάνα, στα Καρπάθια.

Τις πρώτες μέρες μετά την αστοχία του φράγματος είχαν ληφθεί έκτακτα μέτρα διαχείρισης της ασφάλειας του πόσιμου νερού και της κυκλοφορίας στην περιοχή. Καθώς η δεξαμενή τελμάτων σιγά-σιγά άδειασε, το φαινόμενο εκτονώθηκε και τα άμεσα προβλήματα περιορίστηκαν. Η επανεκτίμηση της κατάστασης στο φράγμα έδειξε πως οι αρχικές ποσότητες είχαν υποεκτιμηθεί σημαντικά, καθώς τελικά διέφυγαν στο ποταμολιμναίο οικοσύστημα της περιοχής περίπου 17 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και 8 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λάσπης τέλματος.

Ο χειρισμός της κρίσης έγινε εξαρχής με διαφάνεια, καθώς η τοπική κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας αξιοποίησε απ' την πρώτη στιγμή το διαδίκτυο για την ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων, αναρτώντας όλες τις ενημερωτικές ανακοινώσεις και εντολές προς την Imperial Metals. Στις 18 Αυγούστου η κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας, σε συνεργασία με τις αρχές των τοπικών αυτοχθόνων φυλών, όρισε μια τριμελή ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων για την διερεύνηση των αιτιών αστοχίας του φράγματος. Και οι τρεις είναι έμπειροι γεωτεχνικοί, ειδικοί στη διαχείριση παρόμοιων εγκαταστάσεων τελμάτων.

Η επιτροπή υπέβαλε το πόρισμά της στις 30 Ιανουαρίου 2015, το οποίο αναρτήθηκε σε ειδικά αφιερωμένο ιστότοπο, μαζί με όλα τα συνοδά υποστηρικτικά σχετικά έγγραφα. Μπορεί κανείς επίσης να δει τα βιογραφικά των επιστημόνων και το αντικείμενο που τους ανατέθηκε να διερευνήσουν.

Σύμφωνα με το πόρισμα το φράγμα έσπασε επειδή υπήρξε αστοχία ενός γεωλογικού στρώματος κάτω απ' το φράγμα, στη θεμελίωση του φράγματος. Ο σχεδιασμός του φράγματος δεν έλαβε υπόψη το σύνθετο γεωλογικό περιβάλλον στη ζώνη θεμελίωσης, με αποτέλεσμα να μην εντοπίσει ένα στρώμα μειωμένης συνοχής, που θα μπορούσε να αστοχήσει μετά τη φόρτισή του απ' τα υλικά του φράγματος. Επίσης ήταν πιο απότομη και δεν ήταν διαμορφωμένη σε σωστή κλίση η ζώνη αντιστήριξης του φράγματος, η οποία διαμορφωνόταν σε πιο ομαλή κλίση κατά τη στιγμή της αστοχίας. Αν είχε προλάβει να διαμορφωθεί η κλίση, η αστοχία θα μπορούσε να είχε προληφθεί.

Το πόρισμα αναφέρει πώς δεν εντόπισε αποδείξεις για υπερφόρτωση του φράγματος ή για κάποια ανθρώπινη παρέμβαση που οδήγησε στο ατύχημα. Απέκλεισε επίσης ως αιτία του ατυχήματος τη σταδιακή εσωτερική διάβρωση του φράγματος από φαινόμενα διαρροών. Οι περιοδικές επιθεωρήσεις του φράγματος δεν θα μπορούσαν να έχουν εμποδίσει το ατύχημα, καθώς αυτές περιορίζονταν να παρακολουθούν τη διαχείριση και λειτουργία του φράγματος και διαξήχθησαν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στους σχετικούς κανονισμούς.

Η επιτροπή κατέληξε σε επτά συστάσεις για τη μελλοντική διαχείριση φραγμάτων τελμάτων και την αποτροπή αστοχιών.

Οι αναρτήσεις μας βρίσκονται και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε «Μου αρέσει» (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση!

Ο Καναδάς είναι μια χώρα που τη βλέπουμε ψηλά στις λίστες λειτουργίας των θεσμών, διαφάνειας, ποιότητας ζωής. Πολλοί Έλληνες έχουν μεταναστεύσει εκεί, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, όλοι ωστόσο αναγνωρίζουν πως το κλίμα εκεί δεν έχει σχέση με το Ελληνικό. Αν μπορούμε να συνδυάσουμε το υπέροχο Ελληνικό περιβάλλον και κλίμα με μια καλύτερη διαφάνεια στη λειτουργία των θεσμών και στο σεβασμό των βασικών αρχών του πολιτεύματος, η χώρα μπορεί να ξεπεράσει πιο γρήγορα τη χρεοκοπία και την κρίση. Τέτοιου τύπου μεταρρυθμίσεις χρειαζόμαστε, όχι τις ψευδώνυμες μεταρρυθμίσεις της τρόικας και των ΣαμαροΒενιζέλων, που μοναδικό στόχο είχαν τη μεταφορά του πλούτου της χώρας στους δανειστές και στη ντόπια ολιγαρχία.