Ένα ψαράκι ξεπερνά τους δεινόσαυρους και την κλιματική τρομοκρατία, επαληθεύει το Δαρβίνο και βγαίνει νικητής.

Το μικροσκοπικό ψαράκι της φωτογραφίας είναι ένα "αγκαθερό" ή αλλιώς "Gasterosteus aculeatus". Υπάρχει σ' όλη την Ευρώπη, από τη Νορβηγία μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, όπου συναντάται σε μεγάλους πληθυσμούς και δημιουργεί προβλήματα ανταγωνισμού σε άλλα είδη, καθώς τρέφεται με ψαράκια. Υπάρχει στον Ατλαντικό και στον Ειρηνικό. Το βρίσκουμε και στην Ελλάδα, στις θαλάσσιες περιοχές κοντά στις εκβολές ποταμιών, καθώς είναι ψάρι που μπορεί να ζήσει τόσο σε αλμυρό όσο και σε γλυκό νερό. Αυτά που ζουν σε γλυκό νερό μπορούν να ζήσουν εκεί όλη τους τη ζωή, ενώ αυτά που ζουν σε αλμυρό νερό πηγαίνουν σε γλυκό νερό για την αναπαραγωγή τους.

Το ενδιαφέρον στη σημερινή ανάρτηση έρχεται απ' το αγκαθερό της Αλάσκας, καθώς το Μάρτιο 1964 ένας τρομερός σεισμός μεγέθους 9,2 ρίχτερ χτύπησε την περιοχή Prince William Sound, 120 χλμ ανατολικά του Άνκορατζ. Πρόκειται για το 2ο μεγαλύτερο σε μέγεθος σεισμό που έχει καταγραφεί παγκοσμίως μετά το 1900. Ο σεισμός αυτός είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες αλλαγές στο αναγλυφο, π.χ. την ανύψωση κατά περίπου 3,4 μέτρα του νησιού Middleton, στα ανοιχτά του κόλπου της Αλάσκας, νότια του Άνκορατζ. Η ανομοιόμορφη ανύψωση του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος δημιούργησε πολυάριθμες μικρές λιμνούλες, στις οποίες εγκλωβίστηκαν ψάρια και οι οποίες γρήγορα γέμισαν με γλυκό νερό. Τα αγκαθερά, συνηθισμένα να ζουν σε γλυκό νερό, δεν είχαν ...
πρόβλημα και προσαρμόστηκαν γρήγορα, παρουσίασαν ωστόσο μεγάλες αλλαγές στα φαινοτυπικά τους χαρακτηριστικά, (μάτια, σχήμα, χρώμα, κλπ), σε σχέση με τα αγκαθερά που παρέμειναν στη θάλασσα. Οι αλλαγές αυτές τράβηξαν νωρίς το ενδιαφέρον των ιχθυοβιολόγων και μια μελέτη που παρουσιάστηκε στο Journal of Fish Biology το 2009, με τίτλο "Rapid ecological speciation in three-spined stickleback Gasterosteus aculeatus from Middleton Island, Alaska: the roles of selection and geographic isolation", περιέγραψε τις ταχείες γονιδιακές μεταλλάξεις που παρουσιάστηκαν στα εγκλωβισμένα στις λιμνούλες αγκαθερά.

Τώρα μια νέα μελέτη παρουσιάστηκε στο Proceedings of the National Academyof Sciences, με τίτλο "Evolution of stickleback in 50 years on earthquake-uplifted islands", εξετάζει κι άλλες περιοχές στη ζώνη που επηρεάστηκε απ' το σεισμό (νησιά Montague και Danger και Κόλπο της Αλάσκας) και υποστηρίζει πως οι γονιδιακές μεταλλάξεις που παρατηρήθηκαν στα εγκλωβισμένα ψάρια είναι παρόμοιες με μεταλλάξεις που παρατηρήθηκαν να έχουν γίνει σε πληθυσμούς που ανάγονται σε χιλιάδες χρόνια νωρίτερα: πριν από 13.000 χρόνια, η υποχώρηση των πάγων γύρω στο τέλος της πιο πρόσφατης εποχής των παγετώνων δημιούργησε όγκους γλυκού νερού, οι οποίοι σταδιακά αποικίστηκαν από αγκαθερά. Τα ψάρια αυτά παραμένουν ως σήμερα απομονωμένα από τον πληθυσμό που ζει στη θάλασσα,  είναι ωστόσο διαφορετικά από τα αγκαθερά του γλυκού νερού που εμφανίστηκαν μετά το σεισμό. Η υπόθεση που προτείνεται είναι πως η εξέλιξη συμβαίνει σε λιγότερες από 50 γενιές ψαριών απ' τη στιγμή που εγκαταστάθηκαν στο νέο περιβάλλον.

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε «Μου αρέσει» (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση! Και ανοίγετε τις αναρτήσεις, καθώς το Facebook δεν θα σας τις εμφανίζει καθόλου στη ροή αν δει πως δεν τις ανοίγετε.

Το μικροσκοπικό ψαράκι λοιπόν αποδεικνύεται πολύ προσαρμόσιμο σε νέο περιβάλλον, πολύ περισσότερο απ' τους θηριώδεις δεινόσαυρους που κάποτε κυριαρχούσαν στον πλανήτη, αλλά εξαφανίστηκαν μόλις άλλαξαν οι συνθήκες. Όπως ακριβώς είχε περιγράψει κάποτε ο Δαρβίνος, δεν επιβιώνει ο πιο ισχυρός, αλλά ο πιο προσαρμόσιμος. 

Πολύ περισσότερο ωστόσο το ψαράκι αποδεικνύει πως στον πλανήτη μας, που αλλάζει διαρκώς εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, το μυστικό της επιβίωσης βρίσκεται στην προσαρμογή στις νέες συνθήκες κι όχι στην επιθυμία να προσαρμόσει κανείς τον πλανήτη στα δικά του μέτρα, βάζοντας στόχους στη μεταβολή του CO2 και της θερμοκρασίας. Κάτι ανάλογο είχαν επιχειρήσει και στα βιβλικά χρόνια με τον Πύργο της Βαβέλ και τ' αποτελέσματα τα γνωρίζουμε στη συνέχεια ...