Θέσεις στη δημόσια διαβούλευση για το "Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα"

Οι πιο κάτω απόψεις κατατέθηκαν σήμερα το πρωί στη δημόσια διαβούλευση για το "Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα", που ολοκληρώθηκε στις 15:00. Παρ' όλο που έχουν κατατεθεί από δυο διαφορετικά άτομα, μέχρι αυτή την ώρα δεν έχουν εμφανιστεί στη διαβούλευση. Φαίνεται πως ο διαχειριστής του opengov προτιμά ν' ανεβάζει κατά εκατοντάδες τα μηνύματα "βρώμικων" ΜΚΟ και να λογοκρίνει όσα απ' τα υπόλοιπα δεν του αρέσουν. Μετά την ώρα λήξης πάντως, η διαβούλευση παρατάθηκε μέχρι τις 15:00 της Παρασκευής 7/12, οπότε προλαβαίνετε αν θέλετε να συμμετέχετε.

1η παρατήρηση: το "Σχέδιο" είναι αναίτια φλύαρο, με συνεχείς επαναλήψεις, κείμενο χωρίς συνοχή: χρειάστηκε 226 σελίδες, όταν το αντίστοιχο κείμενο του Μαρτίου 2012 (Οδικός Χάρτης για το 2050) ήταν πολύ πιο περιεκτικό σε 75 σελίδες, ενώ το αντίστοιχο Πολωνικό, που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες, είναι μόνο 54 σελίδες. Παρά την έκτασή του, δεν δίνει διαφορετικά σενάρια εξέλιξης του ενεργειακού συστήματος, δίνει μόνο ένα κι αυτό χωρίς πολλά απαραίτητα στοιχεία, που θα επέτρεπαν να κρίνουμε την αξιοπιστία του.

Ανέβασα χθες στη σελίδα του ιστολογίου στο FB το πιο πάνω βίντεο με απόσπασμα της συνεδρίασης της Βουλής στις 30/11, όπου ο βουλευτής του Σύριζα στο Ν. Κοζάνης κ. Μίμης Δημητριάδης ακούγεται να λέει πως το "Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα" (ΕΣΕΚ) "είναι φερέγγυο και συμφωνημένο με τους διεθνείς θεσμούς". Και στο τέλος ο κ. Σταθάκης μας λέει πως "Οι λιγνίτες έχουν πρόγραμμα, όταν τελειώνει η ζωή της λιγνιτικής μονάδας αποσύρεται, αυτός είναι ο Μακροχρόνιος Ενεργειακός Σχεδιασμός της χώρας". Όλα αυτά καθιστούν προδήλως τη δημόσια διαβούλευση ένα σκέτο φιάσκο, καθώς αφενός δεν έχει προφανώς νόημα διαβούλευσης κάτι ήδη συμφωνημένο εκτός Ελλάδας, αφ' ετέρου αυτά που είπε στη Βουλή ο κ. Σταθάκης είναι σ' ευθεία αντίθεση μ' αυτά που διαβάζουμε στο ΕΣΕΚ.

Νωρίτερα βέβαια είχε προλάβει να γελοιοποιήσει την έννοια της διαβούλευσης μια "βρώμικη" ΜΚΟ, αφού, αντί να συμμετέχει με τις θέσεις της, θεώρησε σκόπιμο να καταχωρήσει εκατοντάδες φορές το ίδιο σχόλιο, χρησιμοποιώντας διαφορετικά email.

Έστω κι έτσι, αυτό που βλέπει κανείς στο ΕΣΕΚ είναι η μεγάλη εξάρτηση από τα πετρελαϊκά προϊόντα, αφού το 2016 η συμμετοχή τους στην ακαθάριστη εγχώρια κατανάλωση ενέργειας είναι ιδιαίτερα υψηλή, μεγαλύτερη του 50%. Όπως επισημαίνει το ΕΣΕΚ στη σελ. 26, "ο δείκτης ενεργειακής εξάρτησης κινείται ιστορικά κοντά στο 70%. Με 73,6% για το έτος 2016, η χώρα βρίσκεται υψηλότερα από τον αντίστοιχο δείκτη σε επίπεδο Ε.Ε. (54%) ή Ευρωζώνης (61,9%)". Όπως επίσης επισημαίνεται στο Διάγραμμα 17, υπάρχει μείωση του δείκτη κατά τα έτη 2008-2013 λόγω της οικονομικής ύφεσης και στα έτη 2013-2016 υπάρχει απότομη άνοδος, η οποία σχετίζεται άμεσα με την αντίστοιχη απότομη μείωση της χρήσης εγχώριου λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή. Συνεπώς εθνική προτεραιότητα πρέπει ν’ αποτελεί η μείωση της συνεισφοράς των πετρελαϊκών προϊόντων, για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, ενώ η μείωση της συμμετοχής εγχώριων πηγών, όπως είναι ο λιγνίτης, θα πρέπει να μεταφερθεί στο απώτερο μέλλον. Για όποιον επιλέγει βολικά να μην το θυμάται, η χώρα είναι χρεοκοπημένη, πρέπει κατά προτεραιότητα να προσέχει πολύ το εμπορικό της ισοζύγιο και πρέπει να βασιστεί όσο γίνεται περισσότερο στις δικές της ενεργειακές πηγές.

Σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών των "αερίων θερμοκηπίου": είναι απολύτως σαφές και το ...
επισημαίνει το ΕΣΕΚ στη σελ. 13, πως "ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής έχει δώσει τα τελευταία χρόνια πολύ σημαντική συνεισφορά (μείωση κατά 38% για το έτος 2016 σε σχέση με το έτος 2005,) μεγαλύτερη της αντίστοιχης ποσοστιαίας μείωσης που έχει επιτευχθεί στο σύνολο των εκπομπών για όλους τους τομείς". Συνυπολογίζοντας όσα αναφέρω στην προηγούμενη παράγραφο, η προσοχή πρέπει να στραφεί στους υπόλοιπους τομείς, ιδίως στη γεωργία/κτηνοτροφία, στις μεταφορές και στα κτήρια. Χωρίς συμμετοχή όλων των τομέων δεν μπορεί να υπάρχει μείωση εκπομπών.

Όπως επισημαίνει το ΕΣΕΚ στη σελ. 15, το ποσοστό του μεριδίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ με χαρακτηριστικά μη ελεγχόμενης παραγωγής, δηλαδή ηλεκτροπαραγωγή από φωτοβολταϊκούς και αιολικούς σταθμούς, ανέρχεται ήδη σε πάνω από 15% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και είναι σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο μερίδιο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως δείχνουν τα επαναλαμβανόμενα απ' το Μάρτιο 2016 μπλακ άουτ στη Ρόδο, πρέπει να επιβραδυνθεί ο ρυθμός διείσδυσης μη ελεγχόμενης παραγωγής. Ιδιαίτερα για τα αιολικά, είναι ήδη πάρα πολλά και, συνυπολογίζοντας τις κοινωνικές αντιδράσεις που υπάρχουν πλέον σ' όλη την Ελλάδα, θα πρέπει να διακοπεί πλήρως η περαιτέρω ανάπτυξή τους. Έχει αποδειχθεί πλέον διεθνώς στην πράξη, ότι η ταχύτητα του ανέμου, από την οποία εξαρτάται ευθέως η απόδοση των ανεμογεννητριών, είναι ευρύτατα μεταβαλλόμενη και είναι ή του ύψους ή του βάθους, με το ρυθμό μεταβολής να καθιστά απολύτως απαραίτητη την ύπαρξη συνεχώς στρεφόμενων εφεδρειών ορυκτών καυσίμων, προκειμένου η συχνότητα λειτουργίας του δικτύου να διατηρείται στα 50±0,2Hz και να μην καταρρεύσει το δίκτυο, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτες κοινωνικές καταστάσεις.

Στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας επί του παρόντος δραστηριοποιούνται 19 προμηθευτές, (βλ. ΕΣΕΚ σελ. 31). Ωστόσο οι περισσότεροι δεν είναι παραγωγοί, αλλά μεσάζοντες-μεταπωλητές. Από πότε το κόστος στον τελικό καταναλωτή μειώνεται όταν παρεμβάλλονται μεσάζοντες; Η κατάσταση θυμίζει όσα επικράτησαν στο αρχικό στάδιο του ανοίγματος της αγοράς τηλεπικοινωνιών, η οποία σήμερα πλέον παρουσιάζει συγκέντρωση στα χέρια λίγων πολυεθνικών. Οι καταναλωτές είναι πλέον όμηροι και, σύμφωνα με ερώτηση βουλευτή της ΝΔ, οι εταιρείες πρέπει να ελεγχθούν για σχηματισμό καρτέλ. Νομοτελειακά εκεί οδηγείται και η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχει το αντίστοιχο παράδειγμα από την αγορά της Βρετανίας.

Στη σελ. 32 του ΕΣΕΚ οι καλωδιακές διασυνδέσεις των νησιών "θεωρούνται βασική προτεραιότητα καθώς θα διευκολύνουν τη διείσδυση των ΑΠΕ στα ΜΔΝ". Σε συσχετισμό με όσα αναφέρω πιο πάνω για τα αιολικά, θα πρέπει να απαγορευτεί πλήρως η περαιτέρω ανάπτυξη ανεμογεννητριών στα νησιά, καθώς θα έχει σημαντικά δυσμενές περιβαλλοντικό αποτύπωμα σε ανθρώπους και οικοσυστήματα. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι τα νησιά έχουν περιορισμένη έκταση και πλέον υπάρχει αυξανόμενη διεθνής επιστημονική προσοχή στις εκπομπές μη ακουστών ήχων από τις ανεμογεννήτριες (συχνότητας κάτω των 20Hz), ήχων οι οποίοι διαπιστωμένα προκαλούν περικαρδίτιδα, προβλήματα σε κυήσεις, αύξηση έκκρισης κορτιζόλης, κλπ.

Στις σελ. 35-36 του ΕΣΕΚ αναφέρεται ότι "Το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας έχει ενταθεί τα τελευταία έτη κυρίως λόγω των επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης.   Ουσιαστικά τα νοικοκυριά λόγω της οικονομικής ύφεσης δεν κατόρθωσαν να καλύψουν τις συνθήκες θερμικής άνεσης με αποτέλεσμα να δηλώσουν αδυναμία επίτευξης επιπέδων ικανοποιητικής θέρμανσης." Δεν πρόκειται μόνο για αποτέλεσμα της ύφεσης, αλλά για αποτέλεσμα της υπερφορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης. Προ δεκαετίας, με τη διεθνή τιμή του πετρελαίου πολύ άνω των 100$/βαρέλι, το πετρέλαιο θέρμανσης κόστιζε 45-50 λεπτά/λίτρο. Σήμερα η διεθνής τιμή είναι λιγότερο από 60$/βαρέλι, αλλά το πετρέλαιο θέρμανσης κοστίζει 100-110 λεπτά/λίτρο, με τη διαφορά να είναι αλλεπάλληλοι φόροι επί φόρων.

Στη σελ. 39 αναφέρεται πως "στο πλαίσιο του εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού τίθενται βασικοί ποσοτικοί στόχοι πολιτικής για την περίοδο έως το έτος 2030, οι οποίοι απορρέουν από τις προτεραιότητες που έχουν διαμορφωθεί σε εθνικό επίπεδο, καθώς και από τις κλιματικές και ενεργειακές επιδιώξεις που έχουν αναπτυχθεί και συμφωνηθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης". Δεν είναι δυνατό να τίθενται οι στόχοι από το ΕΣΕΚ, οι στόχοι πρέπει να είναι σαφείς από τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Από όσα είναι γνωστά, δεν υπάρχουν εθνικά δεσμευτικοί στόχοι, υπάρχουν μόνο στόχοι συνολικά της ΕΕ. Δεν υπάρχει απολύτως κανείς λόγος να σπεύδει η χρεοκοπημένη Ελλάδα να βγει μπροστά από χώρες σαν τη Βρετανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο ή την Ολλανδία.

Στη σελ. 41 αναφέρεται πως "Σύμφωνα με το σενάριο ΣΕΣΠ του ενεργειακού συστήματος [για τους τομείς που εντάσσονται στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ETS)], επιτυγχάνεται επίτευξη του στόχου [μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου] με ποσοστό μείωσης που ανέρχεται στο 63%". Όπως αναφέρω και πιο πάνω, ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής έχει δώσει τα τελευταία χρόνια πολύ σημαντική συνεισφορά (μείωση κατά 38% για το έτος 2016 σε σχέση με το έτος 2005,) μεγαλύτερη της αντίστοιχης ποσοστιαίας μείωσης που έχει επιτευχθεί στο σύνολο των εκπομπών για όλους τους τομείς. Συνυπολογίζοντας όσα αναφέρω στην προηγούμενη παράγραφο, το 63% είναι εξωφρενικά υψηλό και δεν έχει σχέση με διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας.

Στη σελ. 50 αναφέρεται πως "Η ολοκλήρωση της αναδιαμόρφωσης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αναμένεται να οδηγήσει σε πιο ανταγωνιστικές τιμές των συγκεκριμένων ενεργειακών προϊόντων". Η πολιτική της ΕΕ έχει αντικαταστήσει τα εθνικά μονοπώλια με πολυεθνικά ολιγοπώλια. Όπως δείχνει η κατάσταση στη αγορά ενέργειας της Βρετανίας και στην αγορά τηλεπικοινωνιών της Ελλάδας, η εξέλιξη αυτή μόνο τρόμο μπορεί να προκαλεί στους τελικούς καταναλωτές.

Στη σελ. 55 αναφέρεται πως "ο εθνικός ενεργειακός σχεδιασμός αναπτύσσεται σε έξι αμοιβαίως ενισχυόμενες και στενά αλληλένδετες διαστάσεις, στη βάση των οποίων αναλύονται και παρουσιάζονται συγκεκριμένες προτεραιότητες ενεργειακής πολιτικής και ανάληψης στοχευμένων μέτρων". Δυστυχώς για τους συντάκτες του ΕΣΕΚ, απουσιάζει επιδεικτικά η διάσταση της προσιτής ενέργειας για τους πολίτες και για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Στη σελ. 146 αναφέρεται πως "η προώθηση των ΑΠΕ αποτελεί κυρίαρχη προτεραιότητα πολιτικής προς μια πορεία απανθρακοποίησης της οικονομίας". Τον Ιούνιο 2017 κατατέθηκε στη Βουλή ερώτηση του βουλευτή Δημήτρη Καμμένου με θέμα "Παραγωγή & εξοικονόμηση λιγνίτη", στην οποία, μεταξύ άλλων, ρωτούσε ευθέως: "Υπάρχει στατιστική μελέτη, η οποία να διευκρινίζει πόσα γραμμάρια λιγνίτη ή πόσους θανάτους εξοικονομούμε με τα €500 εκατ. το χρόνο που δίνονται σε αιολικές επιδοτήσεις; Πόσα κυβικά μέτρα αέριο εξοικονομούμε ετησίως με €1,6 δισ. επιδοτήσεις για ΑΠΕ;" Στις 24 σελίδες που δόθηκαν ως απάντηση από το ΥΠΕΝ, τη ΡΑΕ, τη ΔΕΗ, τον ΑΔΜΗΕ και το ΛΑΓΗΕ δεν υπάρχει η παραμικρή απάντηση στο πιο πάνω σαφές και κρίσιμο ερώτημα. Η απάντηση την οποία απέφυγαν να δώσουν είναι "περίπου μηδέν", συνεπώς η "απανθρακοποίηση" της οικονομίας αποτελεί απλά ένα ιδεολόγημα. Είναι επίσης προφανές πως δεν μπορεί να γίνει "απανθρακοποίηση" με ενίσχυση του ρόλου του φυσικού αερίου, που, πέρα από ορυκτό καύσιμο που εκπέμπει CO2, επιπλέον είναι 100% εισαγόμενο καύσιμο. Εάν οι τεχνολογικές και οικονομικές συνθήκες το επιτρέπουν μελλοντικά, θα μπορεί να γίνει σταδιακή μετάβαση από τον εγχώριο λιγνίτη σε εγχώριες ΑΠΕ. Προς το παρόν οι συνθήκες αυτές είτε είναι περιορισμένες (σε Φ/Β, βιομάζα, γεωθερμία) είτε δεν υπάρχουν, επειδή οι ΑΠΕ που προωθούνται σε επίπεδο ΕΕ είναι διακοπτόμενες και η αποθήκευση ενέργειας παγκοσμίως δεν είναι εφικτή, παρά μόνο για κάλυψη στιγμιαίων αιχμών ζήτησης του συστήματος σε αντικατάσταση πανάκριβων αεριοστροβίλων. Ήδη μάλιστα τον Οκτώβριο οι σημαντικοί κατασκευαστές μπαταριών αύξησαν τις τιμές και η αύξηση της ζήτησης νομοτελειακά θα επιφέρει περαιτέρω αύξηση των τιμών, καθώς υπάρχει σαφές πρόβλημα εξασφάλισης πρώτων υλών.

Στη σελ. 174 αναφέρεται πως "Σημειώνεται ότι η αύξηση της μεταφορικής ικανότητας εξαρτάται από τη γενικότερη διαμόρφωση του Συστήματος Μεταφοράς στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Εκτιμάται ότι συνολικά στην περιοχή της Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης, όπως έχει καθορισθεί από τον ENTSO-E, θα κατασκευασθούν ή αναβαθμιστούν γραμμές μεταφοράς συνολικού μήκους της τάξης των 13.800 χλμ." Η Ελλάδα γεωγραφικά βρίσκεται στη ΝΑ γωνιά της Ευρώπης και ηλεκτρικά αποτελεί μια "νησίδα". Η αθρόα εισαγωγή διακοπτόμενων ΑΠΕ στο σύστημα απαιτεί ιδιαίτερα ενισχυμένες καλωδιακές διασυνδέσεις με τις γειτονικές χώρες, προκειμένου να απορρίπτεται προς την Ευρωπαϊκή αγορά το πλεόνασμα παραγωγής σε ώρες που φυσά πολύ ή/και ταυτόχρονα υπάρχει ηλιοφάνεια, προκειμένου να αποφευχθεί κατάρρευση του συστήματος. Όπως έχει δείξει η Ελληνική και διεθνής εμπειρία, τα 13.800 χλμ. νέων γραμμών μεταφοράς θα χρειαστούν αρκετές δεκαετίες για να κατασκευαστούν. Στο μεσοδιάστημα, όπως δείχνουν τα επαναλαμβανόμενα μπλακ άουτ της Ρόδου, η ανάπτυξη διακοπτόμενων ΑΠΕ θα θέτει σε συνεχή κίνδυνο το σύστημα ηλεκτροδότησης σε εθνικό πλέον επίπεδο.

Στη σελ. 181 αναφέρεται πως "Οι υφιστάμενες διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με τις γειτονικές χώρες έχουν δώσει τη δυνατότητα, μέσω της αύξησης των εισαγωγών, για μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας προς ελάφρυνση των οικιακών καταναλωτών και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων". Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη ομολογία αποτυχίας της μέχρι τώρα πολιτικής. Η χώρα πρέπει να παράγει μόνη της φθηνή ενέργεια κι όχι να εισάγει τα πάντα. Το ΕΣΕΚ αποφεύγει και δεν δίνει το παραμικρό στοιχείο για την εξέλιξη των τιμών των ενεργειακών προϊόντων ως συνέπεια της προτεινόμενης πολιτικής.