Ποιος απ' τους "προστάτες" του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου θα μας προστατέψει, ποιος;

Στις 8 του Μάρτη συγκεντρώθηκαν στην οδό Μπουμπουλίνας στην Αθήνα, εκεί όπου είναι το Υπουργείο "κατά περίπτωση" Πολιτισμού, οι Μανιάτες που διαμαρτύρονται ενάντια στην τοποθέτηση ανεμογεννητριών στη χερσόνησο της Λακωνικής Μάνης. Έτυχε ν' ακούσω στο κρατικό ραδιόφωνο ρεπορτάζ απ' τη συγκέντρωση κι απ' όσα άκουσα για τη στάση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) "σηκώθηκε η τρίχα κάγκελο", καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που το ΚΑΣ δείχνει να μην αντιλαμβάνεται το ρόλο του. Στη συνέχεια πήρα με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και το παρακάτω Ενημερωτικό Σημείωμα, που το παραθέτω όπως το πήρα, μαζί με τις εικόνες. Διαβάζοντάς το θα αντιληφθείτε γιατί ο στίχος του Μπακαλάκου "Ποιος απ' τους προστάτες θα μας προστατέψει, ποιος;", σε τραγούδι του 1979, εξακολουθεί να παραμένει πάντα επίκαιρος, 38 ολόκληρα χρόνια μετά.

"Ενημερωτικό για τα «αιολικά πάρκα» στη Μάνη και τη στάση του Υπουργείου «Πολιτισμού»

Η εγκατάσταση Βιομηχανικών Αιολικών σταθμών στη Μάνη υποχρεωτικά απαιτεί τη θετική γνωμοδότηση δύο οργάνων, του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ). Για να ισχύσει η γνωμοδότηση και να ανοίξει ο δρόμος για την εγκατάσταση των αιολικών απαιτείται η υπογραφή του Υπουργού «Πολιτισμού», στο Υπουργείο του οποίου/ας υπάγονται τα ανωτέρω όργανα.

Το ΚΑΣ είχε ήδη από το 2010 συναινέσει για την εγκατάσταση χαρακτηρίζοντας τη μανιάτικη ενδοχώρα άνευ σημασίας και τις επιπτώσεις στο μανιάτικο τοπίο, φυσικό και ανθρωπογενές, ανεκτές. Ο χαρακτηρισμός αυτός προέκυψε από μια, εξόδοις των εταιρειών, πτήση με ελικόπτερο πάνω από την επίμαχη περιοχή των 110.000.000 τ.μ. Επιβάτες ήταν αρχαιολόγοι της ΕφΑΛακ (Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας), οι οποίοι αρνήθηκαν να γνωμοδοτήσουν θετικά για το έργο θεωρώντας ότι η περιοχή χρειάζεται επισταμένη μελέτη, σύμφωνη με τις προδιαγραφές μιας επιστημονικής έρευνας. 

Το ΚΑΣ αγνόησε την έκθεση των αρχαιολόγων της τοπικής Εφορείας, υιοθέτησε την άποψη των εταιρειών που είδαν την περιοχή ως επένδυση και άναψε το πράσινο φως για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Οι εταιρείες περιέλαβαν αυτή τη θετική γνωμοδότηση στα δικαιολογητικά τους ώστε να εγκριθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που κατέθεσαν. Στο ΚΣΝΜ όμως δεν κατέθεσαν όπως ορίζει ο νόμος φάκελο, με αποτέλεσμα ο φάκελος να είναι ελλιπής. Παρόλα αυτά η ΜΠΕ εγκρίθηκε με υπογραφή του τότε υπουργού Γ. Παπακωνσταντίνου.

Στα πλαίσια του γενικότερου αγώνα μας για αποτροπή της εγκατάστασης των ανεμογεννητριών ανοίξαμε δυο μέτωπα:

Το ένα στο ΚΑΣ, όπου ζητήσαμε επανεξέταση και νέα γνωμοδότηση. Τη βασίσαμε σε επανειλημμένες αυτοψίες, περπατώντας και όχι πετώντας με ελικόπτερο, που επιχειρήσαμε στην επίμαχη περιοχή. Με βάση αυτή συντάξαμε μια έκθεση με συνοδευτικό φωτογραφικό υλικό, την οποία καταθέσαμε στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Οι αρχαιολόγοι της εφορείας συναίνεσαν σε αυτό και ο υπουργός Πολιτισμού  Γ. Μπαλτάς ζήτησε από το ΚΑΣ επανεξέταση.

Το άλλο μέτωπο άνοιξε στο ΚΣΝΜ, το οποίο αγνοούσε ότι στη Μάνη θα εγκατασταθούν αιολικά πάρκα αφού οι εταιρείες παρέλειψαν, ορθότερα «παρέλειψαν», να ζητήσουν γνωμοδότηση. Τους ενημερώσαμε εμείς και το συμβούλιο τους ζήτησε να καταθέσουν φάκελο ώστε να εξετασθεί κατά πόσο είναι επιτρεπτή η εγκατάσταση.

Παρά ταύτα και τα δύο συμβούλια ενέκριναν την εγκατάσταση των αιολικών, κάτι που αποδέχτηκε και η Υπουργός «Πολιτισμού» Λυδία Κονιόρδου υπογράφοντας τις αντίστοιχες για το κάθε συμβούλιο τελικές αποφάσεις. Για τις αποφάσεις αυτές και τον τρόπο που λήφθηκαν έχουμε σοβαρές ενστάσεις τις οποίες παραθέτουμε. 

α. Και το ΚΑΣ και το ΚΣΝΜ ...
εξέδωσαν απόφαση αντίθετη με την εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας (ΕφΑΛακ). Και όχι οποιαδήποτε εισήγηση. Η ΕφΑΛακ ξεκάθαρα τόνισε ότι η εγκατάστασή τους συνιστά άμεσο και έμμεσο κίνδυνο όχι μόνο για ό,τι υπάρχει στις λάκκες του Σαγγιά αλλά και για τη Μάνη ως σύνολο. Τα δυο όργανα όχι μόνο αγνόησαν μια τόσο σαφή γνωμοδότηση αλλά δεν κάλεσαν τους αρχαιολόγους της Εφορείας να στηρίξουν τη θέση τους. Φρόντισαν όμως να είναι παρόντες οι εκπρόσωποι των εταιρειών. 

β. Στην συνεδρίαση του ΚΝΣΜ της 15-12-2016 δεν ήταν μόνο η ΕφΑΛακ απούσα. Δεν προσκλήθηκαν ούτε οι εκπρόσωποι των μανιάτικων συλλόγων που αντιτίθενται στην εγκατάσταση. Να σημειώσουμε ότι εμείς είμαστε που κινήσαμε τη -νόμιμη και απαραίτητη σε αυτές τις περιπτώσεις- διαδικασία εξέτασης από το ΚΣΝΜ. Παρόλα αυτά και ενώ είχαμε προσκληθεί στην προηγούμενη αναβληθείσα συνεδρίαση και κοινοποιούνταν σε εμάς όλες οι ενδιάμεσες ενέργειες του Συμβουλίου, για την επίμαχη συνεδρίαση δεν ενημερωθήκαμε. Οι Μανιάτες απόντες, οι αρχαιολόγοι της περιοχής απόντες και οι εταιρείες των αιολικών παρούσες. Τα συμπεράσματα αναπόφευκτα. 

γ. Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ της 25-10-2016 η εισηγήτρια κα Φουντά είχε στα χέρια της το οπτικό υλικό που είχαμε αποστείλει στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας και συμπληρωματικό υλικό που της είχαμε παραδώσει μετά από αίτημά της. Το υλικό αυτό είχαμε και μαζί μας αλλά επίσης δεν μας ζητήθηκε να το παρουσιάσουμε. Ξαφνικά όταν μπήκαμε εμείς στην αίθουσα του ΚΑΣ για να εκθέσουμε τις απόψεις μας κατά την προεδρεύουσα κα Βλαζάκη “ήταν όλοι πολύ κουρασμένοι, έπρεπε να τελειώνουμε”. Αντιθέτως η κα Φουντά, η οποία εισηγήθηκε θετικά για το έργο, παρουσίασε το οπτικό υλικό που είχαν επισυνάψει στο υπόμνημά τους οι εταιρείες και ενθαρρύνθηκαν να μοιράσουν και άλλο. Ανάλογο σενάριο παίχτηκε και στο ΚΣΝΜ όπου το οπτικό υλικό στο οποίο βασίστηκε η απόφαση ήταν πάλι των εταιρειών. 

δ. Εν προκειμένω λοιπόν οι εταιρείες από κρινόμενες ως προς τις συνέπειες που θα είχε η επένδυσή τους προβιβάστηκαν στο ρόλο του αποκλειστικού πραγματογνώμονα. Η πλειοψηφία των μελών ΚΑΣ και του ΚΝΣΜ θεώρησαν τόσο έγκυρες τις απόψεις τους ώστε ούτε καν αυτοψία δε ζήτησαν. Εδώ θα θέλαμε να καταθέσουμε ότι γενικότερα η εντύπωση που αποκόμισαν όσοι εκπροσώπησαν τη Μάνη στο ΚΑΣ την 25-10-2016 ήταν ότι ενοχλούσαμε. Ότι χαλάσαμε την ησυχία και την αρμονική σχέση του ΚΑΣ με τις εταιρείες που τα είχαν τόσο καλά βρει μεταξύ τους. Κάτι σαν γραφικοί ντόπιοι που αντί να ανακατεύονται στα μεγάλα και τα σπουδαία του κράτους των Αθηνών έπρεπε να καθίσουν στα χωριά τους και να αφήσουν τους ειδήμονες να αποφασίσουν για τον τόπο τους. 

ε. Ειδικά στο ΚΣΝΜ, η εισήγηση της κας Αμαλίας Ανδρουλιδάκη ήταν αρνητική στην εγκατάσταση των αιολικών. Να σημειωθεί ότι η κα Ανδρουλιδάκη είχε χρόνια υπηρετήσει στη Λακωνία. Είχαμε λοιπόν την εισηγήτρια και την τοπική εφορεία αντίθετες, τους μόνους αυτόπτες που είχαν άμεση άποψη για τις συνέπειες του έργου. Παρόλα αυτά η ζυγαριά έκλινε υπέρ των εταιρειών. Αναρωτιόμαστε τι άλλο προστέθηκε στη ζυγαριά για να υπερνικήσει το βάρος των επιστημονικών απόψεων. 

στ. Η κα Βλαζάκη, η οποία προήδρευε και στις δυο συνεδριάσεις, όταν άρχισαν στη συνεδρίαση του ΚΝΣΜ να δυσκολεύουν τα πράγματα για τους εκπροσώπους των αιολικών, αναφορικά με τη θέση και την ορατότητα των Α/Γ από τους οικισμούς, εκβίασε τη θετική απόφαση με το εξής επιχείρημα “αν πούμε όχι τώρα, έχουμε πρόβλημα γιατί το ΚΑΣ έχει πει ναι και έχει βγει και υπουργική απόφαση”. Με άλλα λόγια η γνωμοδότηση του ενός οργάνου πρέπει να ευθυγραμμίζεται με ένα άλλο αρκεί αυτό να έχει προηγηθεί. Και να προεδρεύει και στα δύο η κα Βλαζάκη προσθέτουμε εμείς. 

ζ. Αξίζει να παραθέσουμε τρία αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα από τα πρακτικά των συνεδριάσεων, αφού αρχίσουμε με ένα της ΕφΑΛακ.

Ας δούμε τι κατέθεσε στις συνεδριάσεις η ΕφΑΛακ: ”τα ανωτέρω αιολικά πάρκα συνιστούν επέμβαση μείζονος σημασίας από την οποία θα επέλθει ανεπανόρθωτη βλάβη τόσο στους κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους και τα μεμονωμένα μνημεία όσο και στο άμεσο περιβάλλον τους, το ιδιότυπο δηλαδή τοπίο της Λακωνικής Μάνης”. 

Εκ των τοποθετήσεων παραθέτουμε πρώτα απόσπασμα από αυτήν του κ. Μανόλη Κορρέ, υπεύθυνου για το σημαντικότερο αναστηλωτικό πρόγραμμα της χώρας μας, του συμπλέγματος της Ακρόπολης και του Παρθενώνα. Ο κ. Κορρές έφυγε για λόγους ανωτέρας βίας πριν την ψηφοφορία, όχι όμως πριν εκτιμήσει ότι η περιοχή χρειάζεται επισταμένη μελέτη της μανιάτικης ενδοχώρας πριν αδειοδοτηθεί ο,τιδήποτε. Μεταξύ άλλων παρατήρησε τα εξής: “Για τα μεγαλιθικά -τους τύπους οικισμών και κτισμάτων που βρίθουν στις λάκκες του Σαγγιά-δεν υπάρχει ακριβής χρονολόγηση, είναι άχρονοι...είναι αρχετυπικές μορφές αυτές. Επειδή τέτοια κτίσματα υπάρχουν λιγοστά στην Ελλάδα και αποτελούν μια μεμονωμένη περίπτωση δεν είναι απίθανο να οφείλονται στους Κάρες διότι στην Καρύα στη ΝΔ άκρη της Μ. Ασίας υπάρχει ένας παρόμοιος αρχιτεκτονικός πολιτισμός.” 

Δεύτερο απόσπασμα από την εισήγηση της κας Ανδρουλιδάκη στη συνεδρίαση της 15-12-16 του ΚΣΝΜ. “Η Μάνη με τα αναρίθμητα διάσπαρτα μνημεία της και προστατευόμενους οικισμούς αποτελεί μια μοναδική και ανεκτίμητη περιοχή διεθνούς εμβέλειας και μέγιστης σημασίας (νοτιότερο σημείο της χερσαίας Ευρώπης) η προστασία της οποίας δεν εξαντλείται στην υποτίμηση της απόστασης των ανεμογεννητριών από τα μεμονωμένα μνημεία.” 

Και τρίτο και τελευταίο της κας Πολυξένης Αδάμ Βελένη, αρχαιολόγου και Διευθύντριας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης η οποία στη συνεδρίαση της 25-10-1916 του ΚΑΣ τάχθηκε υπέρ των εταιρειών: “νομίζω ότι εμείς απλά θα προσθέσουμε άλλο ένα τέτοιο ένα μνημείο, γιατί κι αυτό ένα μνημείο είναι, μια ανεμογεννήτρια, γιατί βλέπουμε πια τόσο εχθρικά μια ανεμογεννήτρια, δεν το καταλαβαίνω. Είναι ένα μνημείο της εποχής μας. Λοιπόν κάποια στιγμή θα έχει κι αυτό μια ιστορικότητα μέσα σε αυτόν τον ιστορικό τόπο που έχει διαμορφωθεί στη Μάνη”. 

Αφού λοιπόν οι ανεμογεννήτριες συνιστούν πολιτισμικό μνημείο για το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο της χώρας μας, μάλλον δεν πρέπει να περιμένουμε και πολλά από αυτό. Ευχόμαστε μόνο να μην προχωρήσει ακόμα περισσότερο και γνωμοδοτήσει μελλοντικά για κατεδάφιση των μανιάτικων οικισμών, επειδή δεν συνάδουν αισθητικά με το πλαστικό, το αλουμίνιο, τα μπάζα, τα καλώδια και τους εκβραχισμούς. Τον νέο πολιτισμό των εθνικών και πολυεθνικών εργολάβων. 

η. Τέλος δεν κατανοούμε για ποιο λόγο η υπουργός πολιτισμού κα Κονιόρδου αρνήθηκε να μας δει πριν υπογράψει τις αποφάσεις, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του γραφείου της. Έστω να ακούσει ένα άλλο λόγο, πέρα από αυτό των εργολάβων, εθνικών, πολυεθνικών και τοπικών. Αναρωτιόμαστε όμως ποια πολιτική εξυπηρετούν αυτά τα δώρα στους μεγαλοεργολάβους και τις πολυεθνικές. Πάντως σίγουρα ούτε τον πολιτισμό ούτε το περιβάλλον. Ούτε εμάς, τους ταλαιπωρημένους πολίτες μιας υπερχρεωμένης χώρας, η οποία ξαφνικά και επιλεκτικά γίνεται πιο γενναιόδωρη από την Ελβετία.

Αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι εύκολο να πει κανείς όχι στην εγκατάσταση αιολικών. Εκατό εκατομμύρια περιμένουν στη Γερμανία η ENERCON και η REPOWER και μάλλον έχουν αρχίσει να χάνουν την υπομονή τους. Δυο εκατομμύρια θα φεύγουν εγγυημένα και μηνιαίως από τις τσέπες των πολλών για εκείνες των λίγων για τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια μέσω της επιδοτούμενης τιμής των 42 πρώτων ανεμογεννητριών. Με αμφίβολο αν όχι ανύπαρκτο ενεργειακό όφελος.

Δεν είναι εύκολο να σταθεί κανείς εμπόδιο και το έχουμε ζήσει από πολύ κοντά. Έχουμε όμως τη δικαιολογημένη απαίτηση η πολιτεία και τα όργανά της να σταθούν δίπλα μας και όχι απέναντί μας. Γιατί δυστυχώς αυτό το τελευταίο έχουμε αποκομίσει μετά από πέντε χρόνια αγώνα. 

Πέντε χρόνια που τρέχουμε σε γραφεία, υπηρεσίες συμβούλια και αυτοψίες. Πέντε χρόνια που εμπράκτως δηλώνουμε την πίστη μας στους θεσμούς και τους νόμους.

Πέντε χρόνια η πολιτεία κάνει ό,τι μπορεί για να κλονίσει αυτήν την πίστη.

Με τη στάση της αυτή φοβόμαστε ότι αργά ή γρήγορα θα μας κατεβάσει στους δρόμους.

Ή θα μας ανεβάσει στα βουνά." 

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε "Μου αρέσει" (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση! Και ανοίγετε τις αναρτήσεις, καθώς το Facebook δεν θα σας τις εμφανίζει καθόλου στη ροή αν δει πως δεν τις ανοίγετε. 

Εδώ τελειώνει το Ενημερωτικό Σημείωμα και, τι να πει κανείς; Αν ιδιαίτερα η φράση της κας Βελένη έχει αποδοθεί σωστά και ολοκληρωμένα, η τοποθέτηση πως "μια ανεμογεννήτρια είναι νεότερο μνημείο" είναι επικίνδυνη για την κοινή λογική, έχουμε αποτρελαθεί πια εντελώς σ' αυτό τον τόπο. Αφού "δεν πειράζει", θα έστηνε ποτέ η κα Βελένη ανεμογεννήτρια δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο Πετρών Αμυνταίου, που η ίδια ανέσκαψε; Μήπως να ξεκινήσουμε να στήνουμε και τάνκερ στις βουνοκορφές, για να δημιουργήσουμε εικαστικά δρώμενα που να συγκινούν βαθύτατα το ΚΑΣ; Τα 150μ ύψος μιας ανεμογεννήτριας, με τα 130μ περιστρεφόμενα πτερύγια, είναι εντελώς συγκρίσιμα με το μέγεθος ενός τάνκερ, όσο κι αν θέλει να δείχνει πως δεν το αντιλαμβάνεται το ΚΑΣ.

Γίνεται πλέον μονόδρομος ο δρόμος του αγώνα των πολιτών ενάντια στην επέλαση της "πράσινης λαμογιάς", που μετά το Πασοκ και τη ΝΔ φαίνεται να βρίσκει ερείσματα και στους Συριζο-ΑΝΕΛ. Το όραμά τους για μια Ελλάδα γεμάτη αιολικά, είναι ένα διαρκές έγκλημα κατά του λαού και του τόπου. Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει ποτέ να γίνει η "Δανία του Νότου". Γιατί όχι λοιπόν ένα αντι-αιολικό κόμμα και στην Ελλάδα;