Τα μαθήματα απ' την Πολωνία για τα προβλήματα με τις ιδιωτικοποιήσεις στον ηλεκτρισμό. Στην Ελλάδα ακούει κανείς;

Η Πολωνική Kompania Weglowa είναι η μεγαλύτερη παραγωγός λιθάνθρακα στην Ευρώπη και απασχολεί περίπου 40 χιλ. εργαζομένους, Οι χαμηλές τιμές του λιθάνθρακα στη διεθνή αγορά και το υψηλό κόστος παραγωγής έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην εταιρεία, που το 2014 εμφάνισε ζημιά 2,4 δισ. ζλότυ (~580 εκατ. ευρώ) και ήδη προχωρά σε αναδιάρθρωση, διαχωρίζοντας τα πιο ζημιογόνα ορυχεία της. Σύμφωνα με τη διοίκηση η εταιρεία χρειάζεται περίπου 1,5 δισ. ζλότυ νέα κεφάλαια, προκειμένου να προχωρήσει στην ίδρυση της "Νέας" Kompania Weglowa, (περίπου όπως στην Ελλάδα λέμε "Νέος Πανιώνιος"), κρατώντας μόνο 11 ορυχεία.

Στις 25 Οκτωβρίου η Πολωνία έχει εκλογές, στις οποίες το ζήτημα της ηλεκτροπαραγωγής δίνει έντονο παρόν, και για το λόγο αυτό είχε παρουσιαστεί σχέδιο διάσωσης της εταιρείας. Το σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία ενός κρατικού ταμείου (TF Silesia) με "προίκα" 1,4 δισ. ζλότυ (~335 εκατ. ευρώ), το οποίο θα επένδυε στην Kompania Weglowa. Ωστόσο πριν λίγες μέρες ...
εκπρόσωπος της Πολωνικής κυβέρνησης δήλωσε πως δεν πρόκειται να προχωρήσει το σχέδιο διάσωσης και επίσημη αιτιολογία είναι η άρνηση της Κομισιόν να δεχθεί το σχέδιο, θεωρώντας το ως κρατική ενίσχυση μη συμβατή με τους Κοινοτικούς Κανονισμούς περί Ανταγωνισμού. Η προσπάθεια αναδιάρθρωσης της εταιρείας θα συνεχιστεί, προκειμένου να βρεθεί νέο σχέδιο διάσωσης και δημιουργίας της νέας εταιρείας.

Σχεδόν ταυτόχρονα ανακοινώθηκε πως η Πολωνική κυβέρνηση δεν θα εμποδίσει την κρατική εταιρεία Enea στην προσπάθειά της να εξαγοράσει το ιδιωτικό ορυχείο λιθάνθρακα Lubelski Wegiel Bogdanka. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα; Το συγκεκριμένο ορυχείο, στην περιοχή του Puchaczow της ΝΑ Πολωνίας, εκμεταλλεύεται τη λιθανθρακοφόρα λεκάνη Lublin και είναι ο κύριος προμηθευτής για το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής της Enea στο Kozienice, ισχύος 2,913GW. Πρόκειται για το 2ο μεγαλύτερο εργοστάσιο της Πολωνίας, (φωτογραφία), 75km νότια της Βαρσοβίας, στην αριστερή όχθη του ποταμού Βιστούλα.

H Enea είναι η 3η μεγαλύτερη εταιρεία "κοινής ωφέλειας" της Πολωνίας και κατέθεσε προσφορά 1,48 δισ. ζλότυ (~355 εκατ. ευρώ) για την εξαγορά του 64,57% του ορυχείου, το οποίο αντιμετωπίζει κι αυτό προβλήματα λόγω των χαμηλών τιμών του λιθάνθρακα στη διεθνή αγορά. Εάν η προσφορά της Enea προχωρήσει και γίνει αποδεκτή, τότε θα δημιουργηθεί ένα ενιαίο καθετοποιημένο σχήμα ορυχείου/εργοστασίου, που θα μεγιστοποιήσει το όφελος για την Πολωνική οικονομία, προστατεύοντας τόσο το ορυχείο όσο και το εργοστάσιο. Και πώς ακριβώς τη λέμε αυτή τη διαδικασία, όπου μια κρατική εξαγοράζει μια ιδιωτική εταιρεία; Επανακρατικοποίηση; Ή απλά και μόνο "επιστροφή της κοινής λογικής" στον ηλεκτρισμό; Διαβάστε λοιπόν πιο κάτω ...

Η πτώση του κομμουνισμού είχε δημιουργήσει και στη Πολωνία μια κατάσταση "αλαλούμ" με τις ιδιωτικοποιήσεις των εργοστασίων, όπου ορυχεία και εργοστάσια μοιράστηκαν σε "επενδυτές", χωρίς να πολυενδιαφέρεται κανείς για το αν η πολυδιάσπαση έβλαπτε το μακροπρόθεσμο όφελος της χώρας. Ήδη ωστόσο πριν μια δεκαετία το ιδιοκτησιακό ορυχείων και εργοστασίων είχε δημιουργήσει βάση προβληματισμού, καθώς το 2006 είχε παρουσιαστεί σε διεθνές συνέδριο εργασία με τον αποκαλυπτικό τίτλο "Influence of structure and ownership of lignite opencast mine and power plant bilateral monopoly on its operation"- Επίδραση στη λειτουργία της δομής και της κυριότητας διμερούς μονοπωλίου επιφανειακού λιγνιτωρυχείου και εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής". Η συγκεκριμένη εργασία παρουσιάζει τρία δυνατά σχήματα λειτουργίας και κυριότητας του δίπολου ορυχείο/εργοστάσιο : α) εντελώς ανεξάρτητες οντότητες υπό τον ίδιο ή διαφορετικό ιδιοκτήτη, πχ το κράτος, β) δυο οντότητες υπό μια εταιρεία συμμετοχών (holding) ή σε κοινοπραξία και γ) μια ενιαία και πλήρως καθετοποιημένη εταιρεία, όπως πχ η μεγάλη Γερμανική RWE. 

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε «Μου αρέσει» (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση! Και ανοίγετε τις αναρτήσεις, καθώς το Facebook δεν θα σας τις εμφανίζει καθόλου στη ροή αν δει πως δεν τις ανοίγετε. 

Κάθε μία από αυτές τις λύσεις έχει επίδραση στη λειτουργία του δίπολου και στον τρόπο με τον οποίο το ένα μέρος μπορεί να συμπεριφερθεί προς το δεύτερο, σε τομείς όπως ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τους ιδιαίτερους και τους αμοιβαίους στόχους, η διαπραγμάτευση των τιμών, το κόστος συναλλαγής, μη αναστρέψιμες επενδύσεις (εφάπαξ έξοδα), διαφορετική πρόσβαση στην πληροφόρηση (ασύμμετρη πληροφόρηση), συνεργασία ή αντιπαλότητα, δυνατότητα  ευκαιριακής συμπεριφοράς, κλπ. Αν το δίπολο αφεθεί στις δυνάμεις της αγοράς, υπάρχει άμεσος κίνδυνος ανάπτυξης συγκρουόμενων συμφερόντων ανάμεσα στο ορυχείο και το εργοστάσιο. Κι ακόμα χειρότερα, αν όλο το ζήτημα επικεντρωθεί στην τιμή πώλησης του κάρβουνου, τότε υπάρχει άμεσος κίνδυνος να χαθεί κοίτασμα, να αποληφθούν μόνο εκείνα τα τμήματα του κοιτάσματος που δίνουν κερδοφορία σε δεδομένη τιμή και να καταστραφούν τα υπόλοιπα. Μπορεί έτσι το ορυχείο να εμφανίσει βραχυπρόθεσμα κέρδη, αλλά το δίπολο να οδηγηθεί σε μια αμοιβαία κακή λύση. 

Οπότε η κατάληξη του μελετητή έρχεται φυσιολογικά: "Analysis of different BM organizational and ownership structures (Tab.1) leads to conclusion that because of the inherent conflict of individual and group rationality only the full vertical integration of the lignite mine and the power plant can secure realisation of the optimal solution – excavation of the optimal ultimate pit maximising joint BM profits. In any other structure the incentive to opportunism can appear. - Η ανάλυση των διαφορετικών μορφών οργάνωσης και κυριότητας οδηγεί στο συμπέρασμα πως λόγω της εγγενούς σύγκρουσης των ατομικών και ομαδικών πρακτικών ορθολογισμού μόνο η πλήρης καθετοποίηση του ορυχείου και του εργοστάσιου μπορεί να διασφαλίσει τη βέλτιστη λύση - εξόρυξη του βέλτιστου σκάμματος για μεγιστοποίηση των κοινών κερδών του δίπολου. Σε οποιαδήποτε άλλη δομή μπορεί να εμφανιστεί το κίνητρο για ευκαιριακές συμπεριφορές." Και να συμπληρώσω εγώ πως οι "ευκαιριακές συμπεριφορές" είναι ασφαλώς κάποια περιστασιακή κακή διοίκηση, που δεν ενδιαφέρεται για τίποτ' άλλο παρά για το πώς θα παρουσιάσει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα στη δική της θητεία, αδιαφορώντας για τη μακροπρόθεσμη πορεία της επιχείρησης και συχνά "πετώντας προβλήματα κάτω απ' το χαλί", για να τ' αντιμετωπίσει η επόμενη διοίκηση. Σας θυμίζει μήπως τίποτα απ' τα καθ' ημάς; Κάποια "ρεκόρ παραγωγής" ίσως;

Τα μαθήματα λοιπόν απ' την Πολωνία καλό είναι να τα διαβάσουν οι διάφοροι "ειδικοί", που αυτές τις μέρες ψάχνουν να βρουν "λύσεις" για να παρουσιάσουν στους "θεσμούς", σε σχέση με τις υποχρεώσεις που βάζει το 3ο μνημόνιο στα ενεργειακά. Το ενιαίο και καθετοποιημένο σχήμα της επιχείρησης που λέγεται ΔΕΗ και λειτούργησε με μεγάλη επιτυχία για πάνω από 60 χρόνια, εξασφαλίζοντας τον ταχύ εξηλεκτρισμό της χώρας μέχρι το τελευταίο χωριό, χαμηλές τιμές στους καταναλωτές, στήριγμα στη βιομηχανία και δουλειές στους Έλληνες πρέπει να προστατευθεί με κάθε τρόπο και να μπουν δικλείδες ασφαλείας απέναντι σε "ευκαιριακές συμπεριφορές", πχ με ανάθεση της επιλογής των τεχνικών διοικήσεων σε ανεξάρτητες εταιρείες επιλογής στελεχών, μήπως και ξανα-ανακαλύψουμε την έννοια της αξιοκρατίας. Επιτέλους κάποτε θα πρέπει να καταλάβουμε για ποιο λόγο τόσοι και τόσοι Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν στο εξωτερικό, αλλά "δεν βρίσκουν στον ήλιο μοίρα" στην Ελλάδα του χρεοκοπημένου κομματισμού. Και ο,τιδήποτε θα διαλύει την ενιαία και καθετοποιημένη δομή θα πρέπει να απορριφθεί ασυζητητί, καθώς θα πρόκειται για σχήμα που δοκιμάστηκε κι αλλού (πχ Βρετανία & Πολωνία) κι απέτυχε παταγωδώς. 

Στην "πρώτη φορά αριστερά" κυβέρνηση ακούει κανείς;