Η ασφάλεια ηλεκτροδότησης και πώς να τη χάσετε. Μέρος 2ο: η περίπτωση της Γερμανίας.

Η ηλεκτρική ενέργεια έχει την ιδιομορφία πως είναι ένα προϊόν που δεν αποθηκεύεται οικονομικά, πρέπει να παράγεται τη στιγμή που τη ζητά το δίκτυο. Το δίκτυο ζητά ηλεκτρισμό ανάλογα με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αν δουλεύει ή όχι η βιομηχανία, αν μαγειρεύουν ή πλένουν τα νοικοκυριά, αν είναι ανοιχτά ή κλειστά τα καταστήματα, αν οι άνθρωποι κοιμούνται ή όχι. Όλες οι εταιρείες παροχής ηλεκτρισμού στον πλανήτη προσπαθούν να προβλέψουν τα χαρακτηριστικά της ζήτησης και να προσαρμόσουν ανάλογα την παραγωγή. Και η πιο φθηνή ενέργεια είναι αυτή που μπορεί να παράγεται σταθερά και συνεχώς, χωρίς σκαμπανεβάσματα. Αν μια αιχμή ζήτησης εμφανίζεται για ελάχιστο χρόνο, η κάλυψή της μπορεί να είναι πολύ ακριβή και για τις εταιρείες θα ήταν πιο συμφέρουσα λύση η μη κάλυψη, με τη διακοπή παροχής ηλεκτρισμού σε συγκεκριμένα φορτία: είναι τα λεγόμενα μέτρα προς την πλευρά της ζήτησης, η περίφημη "διακοψιμότητα".

Είδαμε χθες τα προβλήματα με την ασφάλεια ηλεκτροδότησης της Ελλάδας, που μας κληροδότησε η παρέα των ΣαμαροΒενιζέλων, οδηγώντας σε μεγάλη αύξηση της εξάρτησης της χώρας από εισαγωγές και οδηγώντας την εγχώρια παραγωγή σε κατάρρευση. Σήμερα θα δούμε τα προβλήματα που δημιουργεί η άφρων πολιτική της Energiewende, της ενεργειακής μετάβασης σε μοντέλο βασισμένο σε αιολικά & Φ/Β, στην ασφάλεια ηλεκτροδότησης της Γερμανίας. Προβλήματα που επιβεβαιώνονται πλέον απ' τις πρόσφατες έρευνες της αρμόδιας υπηρεσίας δικτύων, της Bundesnetzagentur.

Τι είναι αυτό λοιπόν που ηλεκτροδοτεί σήμερα τη Γερμανία; Τα αιολικά & Φ/Β ή μήπως τα πυρηνικά και το κάρβουνο; Την απάντηση μας τη δίνουν οι ίδιοι οι Γερμανοί, με τα επίσημα στοιχεία του Ινστιτούτου Fraunhofer, του φορέα που παρακολουθεί την ανάπτυξη των ΑΠΕ και κάθε τόσο πανηγυρίζει για τα νέα "ρεκόρ" παραγωγής των αιολικών & Φ/Β. Στο 1ο διάγραμμα στην αρχή βλέπουμε την παραγωγή ηλεκτρισμού στη Γερμανία το Μάρτιο 2015. Από κάτω προς τα πάνω βλέπουμε με το μπλε τα υδροηλεκτρικά, με το πράσινο τη βιομάζα, με το κόκκινο τα πυρηνικά, με το ανοικτό καφέ το λιγνίτη με το μαύρο το λιθάνθρακα, με το πορτοκαλί το φυσικό αέριο, με το ανοικτό πράσινο τα αιολικά και με το κίτρινο τα Φ/Β. Στο 2ο διάγραμμα βλέπουμε την ηλεκτροπαραγωγή κατά τον Ιανουάριο, μέσα στο Γερμανικό καταχείμωνο. Είναι περισσότερο από εμφανής η διαφορά στη σταθερή και συνεχή μορφή της ενέργειας που παράγουν οι πρώτες τέσσερις από κάτω πηγές (νερά, βιομάζα, ουράνιο, λιγνίτης), σε αντίθεση με τις έντονες μεταβολές που παρουσιάζουν οι επόμενες πηγές (λιθάνθρακας, αέριο) που μεταβάλλονται ανάλογα με τη ζήτηση απ' το δίκτυο ή τα αιολικά & Φ/Β, που μεταβάλλονται ανάλογα με το αν φυσά ή αν υπάρχει ήλιος.

Τα αιολικά δεν μπορούν με τίποτα να προσαρμοστούν στη μορφή της καμπύλης ζήτησης ηλεκτρισμού, πρέπει απαραίτητα να παρεμβληθεί μια μορφή αποθήκευσης και η λύση που ψάχνουν οι Γερμανοί είναι η κατασκευή εργοστασίων ηλεκτρόλυσης, για μετατροπή της αιολικής ενέργειας σε υδρογόνο και στη συνέχεια αξιοποίηση του υδρογόνου. Με τον τρόπο αυτό η ακριβή αιολική ενέργεια γίνεται ακόμα πιο ακριβή, όταν σ' ένα σύστημα προσθέτεις στοιχεία το κάνεις πιο ακριβό.  

Τα Φ/Β, που ακόμα είναι ακριβά, μπορούν πολύ καλύτερα να ενταχθούν στην καμπύλη ζήτησης του συστήματος, καθώς οι άνθρωποι συνηθίζουν να δραστηριοποιούνται ανάλογα με τις ώρες που υπάρχει ο ήλιος και να κοιμούνται τις ώρες που δεν υπάρχει. Ο ηλεκτρισμός ωστόσο επιτρέπει σε πολλές δραστηριότητες να συνεχίζονται ή και να εντείνονται αφού έχει πέσει ο ήλιος, οπότε και για τα Φ/Β είναι απαραίτητο σύστημα αποθήκευσης, που να επιτρέπει την αξιόπιστη συνέχιση ροής των ποσοτήτων ενέργειας που απαιτούνται. Μέχρι και σήμερα τέτοια συστήματα παραμένουν πανάκριβα, γι' αυτό και υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για ο,τιδήποτε νέο ισχυρίζεται πως λύνει το πρόβλημα.

Η Γερμανική Energiewende προωθεί μορφές ενέργειας που μεταβάλλονται διαρκώς, ανάλογα με το αν φυσά ή υπάρχει ήλιος. Δείτε στο διπλανό διάγραμμα πως μεταβάλλεται η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στα χρόνια της Energiewende και πρέπει να έχουμε κατά νου πως σ' αυτά τα χρόνια αυξήθηκε και η συνολική ζήτηση ηλεκτρισμού, η Γερμανία όχι μόνο δεν είχε μνημόνια, αλλά επωφελήθηκε πολύ απ' τη βύθιση των οικονομιών του Ευρωπαϊκού Νότου. Το 2011, με το τσουνάμι της Φουκουσίμα και την καταστροφή του εργοστασίου της TEPCO, η Γερμανία έκλεισε βεβιασμένα κάποια πυρηνικά κι αυτό είναι εμφανές στο διάγραμμα. Η απόσυρση των υπόλοιπων πυρηνικών αρχικά ήταν προγραμματισμένη να γίνει μέχρι το 2036, αλλά μετά τη Φουκουσίμα η ημερομηνία μεταφέρθηκε πολύ-πολύ νωρίτερα, στο 2022. Και τώρα, με το νέο "κλιματικό" φόρο που προωθεί ο Γκάμπριελ, απειλεί να κλείσει μέχρι το 2020 τα περισσότερα απ' τα λιγνιτικά εργοστάσια, βγάζοντας διαδηλωτές απ' όλη τη Γερμανία στους δρόμους του Βερολίνου και ξεσηκώνοντας τις μεγάλες εταιρείες ενέργειας. Ξαναδείτε τα δυο πρώτα διαγράμματα και αφαιρέστε πυρηνικά και λιγνίτη: τι θα ηλεκτροδοτεί τη Γερμανία το 2023; Ας απαντήσουν οι "παντογνώστες" πολιτικοί. Αν και την απάντηση την έχει ήδη δώσει η πολύ σημαντική απόφαση του Ευρωδικαστηρίου, που παρουσιάσαμε στις 25/3, όπου, στη σκέψη 143, το Δικαστήριο δέχθηκε πως οι κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια στην Ισπανία απορρέουν ιδίως από το σημαντικό μερίδιο που καταλαμβάνουν στον εν λόγω εφοδιασμό οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως είναι η αιολική, η υδροηλεκτρική και η ηλιακή ενέργεια.

Επειδή ωστόσο οι μηχανικοί δεν περιμένουν τους πολιτικούς να διασφαλίσουν την ηλεκτροδότηση κι έχουν τον τελευταίο λόγο όταν έλθει η στιγμή να κλείσει ένα εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής, η αρμόδια υπηρεσία δικτύων Bundesnetzagentur (BNetzA) πρόσφατα "έτρεξε" σενάρια για να δει τα περιθώρια ασφάλειας του συστήματος για τους επόμενους χειμώνες μέχρι το 2020. σε συνεργασία με τους τέσσερις διαχειριστές δικτύων της Γερμανίας (TenneT, Amprion, TransnetBW (πρώην EnBW), 50Hertz). Τα ευρήματα της ανάλυσης ήταν πολύ ενδιαφέροντα καθώς διαπίστωσαν πως:

• υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερες εφεδρείες στην περίπτωση που συμπίπτουν μεγάλη αιολική  παραγωγή και μεγάλη ζήτηση ηλεκτρισμού (οι περίφημες "στρεφόμενες" εφεδρείες που πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμες να υποκαταστήσουν τα αιολικά αν πέσει ο άνεμος). Αν η ζήτηση είναι υψηλή, αλλά δεν υπάρχει υψηλή αιολική & Φ/Β παραγωγή, τότε δεν υπάρχει λόγος να υπάρχουν εφεδρείες. Αυτό με άλλα λόγια θα μπορούσε να λέγεται "όσο μπλέκονται τα αιολικά στα πόδια μας μόνο μπελάς είναι", αλλά αυτά τα πράγματα γράφονται με διαφορετική φρασεολογία σε υπηρεσιακές εκθέσεις.

• η αλλαγή στο ενεργειακό μείγμα και η αύξηση αιολικών & Φ/Β δημιουργεί νέα σημεία συμφόρησης στα δίκτυα υψηλής τάσης. Πέρα απ' τα γνωστά προβλήματα με την αδυναμία να επεκταθούν τα δίκτυα μεταφοράς των αιολικών απ' τη Βόρεια Γερμανία προς τις πολύ βιομηχανικές Βαυαρία & Βάδη-Βιρτεμβέργη, παρουσιάζεται πλέον και πρόβλημα μεταφοράς στα Νοτιοανατολικά. Ποιο είναι το πιο ωραίο; Θεωρούν ως προτιμότερη λύση την ύπαρξη εφεδρείας από εργοστάσια στην ...Πολωνία, παρά στη Νότια Γερμανία! Τι εργοστάσια άραγε να έχει η Πολωνία, όταν το 95% της ηλεκτροδότησής της το παίρνει από τον εγχώριο "θησαυρό" της, το λιγνίτη και το λιθάνθρακα; 

• Για το χειμώνα 2015-16 το BNetzA καθόρισε την απαραίτητη ανάγκη εφεδρείας σε τουλάχιστον 6.700MW, ενώ τον Οκτώβριο 2013, σε προηγούμενο υπολογισμό θεωρούσε πως το χειμώνα 2015-16 θα χρειαζόταν 4.800ΜW, ποσότητα ήδη διπλάσια απ' την αναγκαία για το χειμώνα 2013/14. Τώρα η αναγκαία εφεδρεία, την οποία προφανώς θα επιβαρυνθούν οι καταναλωτές, αυξάνεται σε 6.700MW, τα οποία οι διαχειριστές δικτύων έχουν ήδη σχεδόν διασφαλίσει πως θα υπάρχουν τόσο από εγχώρια όσο και από ΞΕΝΑ εργοστάσια.

• Για το χειμώνα 2016-17 το BNetzA καθόρισε την απαραίτητη ανάγκη εφεδρείας σε τουλάχιστον 6.600MW, με την υπόθεση όμως πως θα έχει ολοκληρωθεί ο Δίαυλος της Θουριγγίας, ένα δίκτυο 380KV που θα ενώνει τη Σαξονία-Άνχαλτ με τη Βαυαρία.

• Για το χειμώνα 2019-20 το BNetzA καθόρισε την απαραίτητη ανάγκη εφεδρείας σε πολύ χαμηλό επίπεδο-έκπληξη, τουλάχιστον 1.600MW, με την υπόθεση περιορισμού εξαγωγών προς Αυστρία σε κατά μέγιστο 5,7GW ή με άλλα μέτρα περιορισμού της συμφόρησης που βρίσκονται υπό συζήτηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν αυτές οι υποθέσεις δεν ευοδωθούν, η ανάγκη εφεδρείας ανεβαίνει σε 6,1GW.

Οι αναρτήσεις μας δημοσιεύονται στο greeklignite.blogspot.gr και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite! Πατήστε «Μου αρέσει» (Like) στη σελίδα μας, για να έχετε πιο άμεση ενημέρωση! Και ανοίγετε τις αναρτήσεις, καθώς το Facebook δεν θα σας τις εμφανίζει καθόλου στη ροή αν δει πως δεν τις ανοίγετε.

Μετά λοιπόν απ' τα σενάρια του BNetzA, τα οποία μας λένε πως ήδη η "πιο πράσινη από ποτέ" Γερμανία βασίζεται σε εργοστάσια του εξωτερικού για τη διασφάλιση της ηλεκτροδότησής της, αφαιρέστε τα πυρηνικά και τα λιγνιτικά εργοστάσια, που όπως είδαμε στα διαγράμματα αποτελούν τον κορμό της ηλεκτροδότησης. Τι μένει; Μόνο τα πυρηνικά, τα ανθρακικά και τα υδροηλεκτρικά των γειτόνων Γάλλων, Ελβετών, Βέλγων, Τσέχων, Πολωνών. Αλλά επειδή ο ηλεκτρισμός δεν μεταφέρεται μ' αεροπλάνα και βαπόρια και χρειάζεται καλώδια, η Γερμανία χρειάζεται επειγόντως τις διασυνδέσεις των Ευρωπαϊκών δικτύων στο περίφημο, Γερμανικής βεβαίως έμπνευσης, Super Grid, που θα εξασφαλίσει δουλειά σε εταιρείες όπως η Siemens και η ABB. Με τα λεφτά των υπόλοιπων Ευρωπαίων, βεβαίως-βεβαίως ... 

Κι αυτή η κατάσταση στη Γερμανία δείχνει το δρόμο που πρέπει ν' ακολουθήσουμε στην Ελλάδα, για τη διασφάλιση της δικής μας ηλεκτροδότησης: οι δικοί μας γείτονες δεν είναι οι γείτονες της Γερμανίας, είναι η Αλβανία, η ΠΓΔΜ, η Τουρκία. Μόνο η Βουλγαρία και η Ιταλία δεν φτάνουν. Μπορεί ποτέ κανείς να στηρίξει την ενεργειακή του ασφάλεια σε τέτοιους γείτονες;

Δείτε αύριο το 3^ο μέρος, με την περίπτωση μιας άλλης χώρας, στην οποία επίσης οι μηχανικοί σπεύδουν να προλλαβουν τα χειρότερα στην ασφάλεια ηλεκτροδότησης, που κινδυνεύει από τις ενέργειες των πολιτικών.