The Economist: πώς να βάλετε πολλές ΑΠΕ και να γεμίσετε προβλήματα το ηλεκτρικό σας σύστημα.

Στο γράφημα φαίνεται ο δείκτης Morgan Stanley των Ευρωπαϊκών επιχειρήσεων "κοινής ωφέλειας", (ενέργειας, νερού, κλπ), αυτές που λέμε "utilities". Στην κορύφωσή τους, το 2008, οι 20 μεγαλύτερες εταιρείες άξιζαν στο χρηματιστήριο περίπου 1 τρισεκατομμύριο ευρώ. Σήμερα δεν αξίζουν ούτε τα μισά. 500 δισεκατομμύρια ευρώ έγιναν καπνός! Το 2008 οι 10 κορυφαίες εταιρείες utilities είχαν πιστοληπτική αξιολόγηση τουλάχιστον "Α". Σήμερα μόνο 5 έχουν παρόμοια αξιολόγηση.

Πού πήγαν τα πράγματα χειρότερα; Μα φυσικά στη Γερμανία, επειδή έβαλε πολλές ΑΠΕ. Η μεγαλύτερη ...
εταιρεία, η ΕΟΝ, είδε τη μετοχή της να πέφτει 75% απ' τα υψηλά του 2008, καθώς τα έσοδά της απ' τα μεγάλα εργοστάσια κάρβουνου, φυσικού αέριου και πυρηνικά έχουν μειωθεί πάνω απ' το ένα τρίτο απ' το 2010. Τα ίδια έχει πάθει και η 2η μεγαλύτερη εταιρεία, η RWE, και λέει πλέον ευθέως ότι τα παραδοσιακά εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής αγωνίζονται για την οικονομική τους επιβίωση.

Σύμφωνα με τον Economist, οι εταιρείες αυτές θα είχαν προβλήματα έτσι κι αλλιώς, επειδή υπερεπένδυσαν τη δεκαετία του 2000 σε ορυκτά καύσιμα και η ύφεση που ακολούθησε την κατάρρευση της Leehman Brothers έριξε τη ζήτηση ενέργειας. Το τσουνάμι της Φουκουσίμα και η καταστροφή του εκεί πυρηνικού εργοστασίου πανικόβαλαν τους Γερμανούς, που έκλεισαν βεβιασμένα 8 πυρηνικά εργοστάσια, βάζοντας πρόσθετους πονοκέφαλους στις μεγάλες εταιρείες. Την ίδια περίοδο στην Αμερική εμφανίστηκε το φθηνό σχιστολιθικό αερίο, που έσπρωξε ποσότητες κάρβουνου απ' την Αμερική στην Ευρώπη και σε μειωμένες τιμές. Σε συνδυασμό με την ουσιαστικά νεκρή αγορά δικαιωμάτων εκπομπών CO2, αυξήθηκε η παραγωγή ενέργειας από κάρβουνο και μειώθηκε απ' το φυσικό αέριο. Κάπως έτσι η Γερμανία έκανε το 2013 νέο ρεκόρ παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη και ταυτόχρονα αύξησε και τις εκπομπές CO2 κατά 1,8%. Ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρισμού παγκοσμίως, η γαλλική GDF Suez, είπε ότι 30GW παραγωγής από φυσικό αέριο έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας στην Ευρώπη, περιλαμβανομένων και κάποιων εντελώς νέων εργοστάσιων. Κι έπειτα ήρθαν και οι πολλές ΑΠΕ, δημιούργησαν υπερπροσφορά κι επέτειναν το πρόβλημα.

Η μειωμένη ζήτηση λόγω της ύφεσης σε συνδυασμό με υπερπροσφορά απ' τις ΑΠΕ έριξαν τις τιμές στη χονδρεμπορική αγορά (διπλανό γράφημα). Το 2008 η τιμή ενέργειας στις ώρες αιχμής στη Γερμανία ήταν 80€ και πλέον έχει πέσει στα 38€. Αυτό δεν ωφέλησε καθόλου τους καταναλωτές, αφού άλλο χονδρεμπορική κι άλλο λιανική: η λιανική τιμή στη Γερμανία αυξήθηκε πολύ, είναι από τις ακριβότερες στον κόσμο, είναι 48% πάνω απ' τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο και είναι η 2η ακριβότερη στην Ευρώπη, πίσω μόνο απ' την πανάκριβη Δανία, επειδή περιλαμβάνει τις επιδοτήσεις προς τις πολλές ΑΠΕ. Όμως όσο πέφτει η χονδρεμπορική τιμή, τόσο περισσότερα χάνουν τα παραδοσιακά εργοστάσια και φυσικά δεν θα υπάρχουν χρήματα για νέες επενδύσεις.

Γιατί έπεσε η χονδρεμπορική τιμή; Επειδή άλλαξε το παραδοσιακό σχήμα της ηλεκτροπαραγωγής κι οι ΑΠΕ "έσπρωξαν" τις βαριές μονάδες. Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η νομοθεσία δίνει προτεραιότητα λειτουργίας στις μονάδες που έχουν χαμηλότερο μεταβλητό κόστος: η αιολική και η ηλιακή ενέργεια έχουν μηδενικό μεταβλητό κόστος (ο δωρεάν αέρας και ο δωρεάν ήλιος), κι έτσι η ενέργεια από ΑΠΕ μπαίνει πρώτη στο δίκτυο κι ύστερα ακολουθεί ό,τι μπορεί να χωρέσει, ανάλογα με την προβλεπόμενη ζήτηση. Εντελώς απλοϊκά το βλέπουμε στο παρακάτω σχήμα.

Τα μεγάλα πυρηνικά εργοστάσια, τα μεγάλα εργοστάσια από λιγνίτη ή λιθάνθρακα, αυτά που παραδοσιακά καλύπτουν τις βασικές ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής, δεν μπορούν να ανεβοκατεβάζουν φορτία ανάλογα με το ρυθμό της στοχαστικής μεταβολής των ΑΠΕ. Είτε θα κλείσουν, επειδή δεν θα μπορούν να πουλήσουν ενέργεια στη χονδρεμπορική αγορά, όπου η τιμή μειώνεται, είτε θα δουλεύουν για να διασφαλίσουν την ευστάθεια του συστήματος, αλλά χάνοντας χρήματα επειδή οι τιμές είναι χαμηλές κι εκπέμποντας και CO2 (τα ανθρακικά). Κι όταν κλείνουν εργοστάσια ή δεν συντηρούνται και δεν γίνονται επενδύσεις, ξέρουμε απ' το 2000 τί συμβαίνει στον ηλεκτρισμό: γίνεται της Καλιφόρνιας!

Ουσιαστικά έχει διαταραχθεί το εγνωσμένης σταθερότητας υφιστάμενο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής κι έχει αντικατασταθεί από ένα νέο σύστημα, η ευστάθεια του οποίου μέλει να αποδειχθεί στην πράξη. Αν το νέο σύστημα αποδειχθεί στην πράξη μη ευσταθές, οι συνέπειες θα είναι τραγικές για όλους όσους ακολούθησαν τη Γερμανία στο φρενήρη ρυθμό εισαγωγής των ΑΠΕ.

Ο διευθυντής του Bloomberg New Energy Finance εκτιμά ότι πλέον το 30-40% των εργοστασίων της RWE "μπαίνει μέσα" και συγκρίνει την κατάσταση στην αγορά ενέργειας με τις αλλαγές που έγιναν στην τηλεφωνία τη δεκαετία του 1990 ή στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων σε σχέση με τα παραδοσιακά έντυπα μέσα: "πρόκειται για απειλή για την ίδια την ύπαρξη των εργοστασίων".

Ωστόσο, αυτό που ξεχνούν όλοι είναι η μοναδική ιδιομορφία που έχει η ηλεκτρική ενέργεια: ΔΕΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΕΤΑΙ. Μπορείς να πεις θα αγοράσω αύριο εφημερίδα ή θα πάρω αργότερα τηλέφωνο, αλλά ΔΕΝ μπορείς να πεις θα πάρω αργότερα ή αύριο ηλεκτρικό ρεύμα. Για να πάρεις ρεύμα, πρέπει το ρεύμα προηγουμένως κάποιος να το έχει παράγει και να το παράγει συνεχώς, για να υπάρχει τη στιγμή που η νοικοκυρά θα πατήσει το κουμπί στο πλυντήριο ρούχων, τη στιγμή που ο οδοντίατρος θα δουλέψει τον τροχό, τη στιγμή που το μηχανουργείο θα δουλέψει τον τόρνο και πάει λέγοντας. Δεν μπορείς να πεις θα πάρω ρεύμα όταν φυσάει και θα δουλέψουν οι ανεμογεννήτριες, γιατί μπορεί να μη φυσάει καθόλου 3-4 μέρες. Δεν μπορείς να πεις θα πάρω ρεύμα όταν βγει ο ήλιος, επειδή θα πρέπει να πας για ύπνο "με τις κότες" και να διακόψεις κάθε νυχτερινή δραστηριότητα. Να μη μιλήσουμε για τον αστικό φωτισμό και τα προβλήματα ασφάλειας που δημιουργεί η έλλειψή του.

Οι αναρτήσεις μας βρίσκονται πλέον και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite ! Δείτε μας λοιπόν τώρα και στο Facebook και κάντε Like στη σελίδα μας!

Η πτώση της χρηματιστηριακής αξίας των μεγάλων ευρωπαϊκών utilities συμπαρασύρει αντίστοιχα και την αξία των ελληνικών utilities, την αξία της ΔΕΗ. Αν κανείς θελήσει να πουλήσει σήμερα τη ΔΕΗ ή τον ΑΔΜΗΕ παίρνοντας υπόψη τις χρηματιστηριακές αξίες, είναι προφανές ότι θα πουλήσει "μπιτ παρά". Ποιός ωφελείται;

Αν τώρα η ΕΒΙΚΕΝ βλέπει το διάγραμμα χονδρεμπορικής στη Γερμανία και ζητάει κι αυτή αντίστοιχη τιμή στην Ελλάδα, ας το ξανασκεφτεί δυο φορές: δεν έχει κανένα νόημα να πάρεις φθηνό ρεύμα για 1-2 χρόνια, αλλά μετά να μην έχεις καθόλου ρεύμα, επειδή θα έχεις οδηγήσει ο ίδιος τα εργοστάσια ηλεκτρισμού στη χρεοκοπία!

Και βέβαια αυτή η κατάσταση κάνει ακόμα πιο επονείδιστη την απόφαση της διαιτησίας για το Αλουμίνιο: δεν γίνεται να ορίζεις τεχνητά τιμή κάτω του κόστους παραγωγής στην Ελλάδα, επειδή έτσι κάνουν π.χ. στη Γερμανία ή επειδή βρήκαν σχιστολιθικό αέριο στις ΗΠΑ ή επειδή η Σαουδική Αραβία επιπλέει πάνω στο πετρέλαιο!

Επιπλέον, τώρα που και οι Γερμανοί πήραν το μάθημά τους και εγκαταλείπουν το νόμο EEG για τις ΑΠΕ, μήπως πρέπει να περιμένουμε σύντομα μια κοινή απόφαση Μέρκελ-Γκάμπριελ ότι παρατείνεται η ζωή των υπόλοιπων πυρηνικών της Γερμανίας απ' το 2022 στο αρχικά σχεδιασμένο 2036, για να είναι "πιο ομαλή" η Energiewende, να μειωθεί η επιβάρυνση των ψηφοφόρων και να επιβιώσουν οι μεγάλες εταιρείες; Άλλωστε, τα πυρηνικά δεν εκπέμπουν CO2 ...

Η στοχαστικότητα της παραγωγής των ΑΠΕ δημιουργεί ανάγκες για εκτεταμένες διασυνδέσεις των δικτύων υψηλής τάσης σε όλη την Ευρώπη, δηλαδή για επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Δημιουργεί ανάγκες για εκτεταμένα έργα αποθήκευσης μέσω αντλησιοταμίευσης, για μετατροπή της στοχαστικής ενέργειας των ΑΠΕ σε εκμεταλλεύσιμη υδροηλεκτρική, δηλαδή για πρόσθετες επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Και η ροή των νερών από τα υδροηλεκτρικά, που μέχρι τώρα εξυπηρετούσε και τη άρδευση των χωραφιών στο καυτό ελληνικό καλοκαίρι, τώρα θα πρέπει να απλωθεί χρονικά τουλάχιστο απ' την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, για να συνοδεύσει τη στοχαστικότητα των ΑΠΕ. Οι αγρότες δεν ξέρω πόσο θα επηρεαστούν και πόσο ευχαριστημένοι θα είναι ...

Ποιος θα κερδίσει απ' όλες αυτές τις επενδύσεις που μας ζητούν να πληρώσουμε και στην Ελλάδα, ώστε να καταφέρουμε το 2020 να έχουμε πολλές ΑΠΕ, αλλά, όπως είπε ο ΑΔΜΗΕ, το βράδυ να χρειαζόμαστε ή εισαγωγές ρεύματος (επιβαρύνοντας προφανώς το ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών) ή γκαζόλαμπες; Follow the money, λένε πάντα οι Αγγλοσάξωνες.

Θα έχουμε μήπως φθηνότερο ρεύμα; Όχι, η Γερμανία το αποδεικνύει. Και δεν έχει παρουσιαστεί ούτε μια μελέτη που να λέει ότι επειδή θα μπουν πολλές ΑΠΕ θα πληρώνει ο καταναλωτής φθηνότερο ρεύμα. Το αντίθετο, το ρεύμα ακριβαίνει συνεχώς την τελευταία 5ετία και υπάρχουν μελέτες ότι το ρεύμα θα ακριβαίνει συνεχώς τα επόμενα 15 χρόνια.

Ποιος λοιπόν πριονίζει το κλαδί, πάνω στο οποίο καθόμαστε όλοι μας ;